Ku eshte lindur Leka i Math?

[Zeus10]

Duke injoruar letersine 'greko-romake', per te cilen une mendoj, se eshte rendshem e nderhyre, une kam arritur ne konkluzionin se heroi, qe me perkedheli therritej prej shqiptareve Leka i Math, shume kohe para kristalizimit te nacionalizmit shqiptar, nuk ka lindur ne "Pellan Egjease Maqedonase' por ne Petrelen Arberore dhe pikerisht ne Keshtjellen e Persqopit:

Per te provuar kete do ju referohem vecse autoreve shqiptare te Mesjetes, autenciteti i te cileve eshte lehtesisht i provueshem, ndryshe nga ata greko-romane, per te cilet jo vetem qe nuk disponojme asgje autentike, por nuk jemi as te sigurte per egzistencen e vete atyre.

1. Frang Bardhi

Line: 12 Pella (illustrata magni Alexandri Macedonum Regis natali) Pella, Petrela.
Line: 13 Petralba, Pietra bianca, Guri ibarξξe.

2. Pjeter Bogdani
ka nje mosperputhje midis perkthimit italisht, me origjinalin shqip:

Alessandro Magno da Pella, hora Petrella, in Albania principio la sua Monarchia in Macedonia.

&

Leka i Math pre Petrele nd' Arben-e zu fill' Monarkijn-e vet nd-e Mattiet

Origjinali shqip nuk e permend Pellen dhe nderkohe ai permend Matin ne vend te Maqedonise. Nese Maqedonia eshte Mati arberor, atehere kemi nje falsifikim te dukshem emrash.
Une mendoj se vendlindja e vertete e Aleksandrit nuk eshte Pella Maqedonase Egjease, por Keshtjella e Persqopit, nje fortikim madheshtor shume i lashte qe gjendet prane Petreles dhe aq shume injorohet nga historianet tane:

The Persqop fortress

The Persqop fortress is situated near the Petrela Castle, on the Vila mountain.The first phase of construction dates in the Illyrian period while on the Roman period the fortification was extended further.Perhaps this fortification was used at some point by the Petrela castle's inhabitants.Remnants of an aqueduct are situated to the northeast of the fortification.

-Bogdani thote qe Aleksandri i Madh, lindi ne afersi te Petreles,aty afer gjendet nje vendbanim i quajtur Balla [Pella] .
Kete e thote dhe Stefan Byzantini



Eshte e vetmja harte e hershme, qe ka dhene vendbanimin me emer BALLA. A eshte kjo Pella, Balla vendlindja e Aleksandrit sipas Bogdanit?



Duhet urgjent të intervenojm ta ndryshojme variantin “”zyrtar”” në Wikipedia dhe më gjerë, sepse të paktën për perëndimoret, Aleksandri i Madh është një nga figurat më të spikatura te historisë. Vendilja e tij në zemer te Shqipërise, dëshmite e shumta, të lidhjeve etnike mes tij dhe shqiptarëve duhet të vihen në dukje, sepse kombe të tjere po nxjerrin përfitime të pamerituara.



Nderkohe, vetë Ptolemeu, e quan Albanopolisin Petraalba=Guri i Bardhe

[ALBPelasgian]

Ne pamundesi per t'i dhene nje pergjigjje te thukte kesaj mundesie, une fuqishem besoj se prania e nje varg elementesh toponomastik lene te hapur mundesine e nje ardhje te maqedoneve, te cilet munden te mbijetonin gjate turbulencave te medha qe karakterizuan fundin e periudhes antike. W.Packok e nje numer autoresh te tjere nenvizojne se ne Shqiperi u amalgamuan iliret, epirotet e maqedonasit duke dhene shqiptaret e sotem. Pashko Vaska ne 'E verteta per shqiptaret' permend ekzistencen e disa rrenojave te vjetra, te cilat ne gjuhen e popullit quheshin 'Pellë'. Megjithate une s'kam hasur qe ky toponim te jete ruajtur ne popull. Nje tjeter vend jo larg keshtjelles se Perqopit quhet "fusha e Pellave" ku sipas legjendave lokale besohet te kete qene nje qytet veror, i themeluar nga Filipi.

[ALBPelasgian]

Zeus duke e shfletuar leksikonin e Hezikut gjeta se 'Pella' barazohet me 'gur':

πέλλα. λίθος

Frang Bardhi shprehimisht thote:

Line: 13 Petralba, Pietra bianca, Guri ibarξξe.

Derisa Bogdani e Bardhi e kane njejtesuar Pellen me Petrelen, mos e kane bere kete thjeshte duke ndjekur nje etimologji teper te thjeshtezuar me ç'rast Gurin e Bardhe e kane perkthyer ne Petrelë, duke barazuar siperfaqesisht me Pellë?

[erix77]

Fortesa e Petreles eshte shume e vogel per te qene kryeqendra e Maqedonise.

Aleksandri i Math ka lindur me siguri ne nje qytet perreth Lumit MAT.I ngelet kohes dhe arkeologeve ta zbulojne vendlindjen e tij.

[bardus]

Duke injoruar letersine 'greko-romake', per te cilen une mendoj se eshte rendshem e nderhyre, une kam arritur ne konkluzionin se heroi, qe me perkedheli therritej prej shqiptareve Leka i Math, shume kohe para kristalizimit te nacionalizmit shqiptar, nuk ka lindur ne "Pellan Egjease Maqedonase' por ne Petrelen Arberore dhe pikerisht ne Keshtjellen e Persqopit:

Per te provuar kete do ju referohem vecse autoreve shqiptare te Mesjetes, autenciteti i te cileve eshte lehtesisht i provueshem, ndryshe nga ata greko-romane, per te cilet jo vetem qe nuk disponojme asgje autentike, por nuk jemi as te sigurte per egzistencen e vete atyre.



2. Pjeter Bogdani
ka nje mosperputhje midis perkthimit italisht, me origjinalin shqip:

Alessandro Magno da Pella, hora Petrella, in Albania principio la sua Monarchia in Macedonia.

&

Leka i Math pre Petrele nd' Arben-e zu fill' Monarkijn-e vet nd-e Mattiet

Zeus,ke te drejte per mospeputhjen e perkthimit te kesaj fraze.Perkthimi i sakte duhet te jete:

'Leka i Madh prej Pelle ,rrethi i Petreles ne Shqiperi...'

Pergjjithesisht thone se Pella ne greqisht do te thote gur dhe qe ketu fillon konfuzioni Pella,Petrela. Greket i perkthenin fjalet ne gjuhen e tyre ska dyshim dhe te njejten gje bene edhe me vendlindjen e Lekes. Pella ne fakt eshte emri i fshatit te tij dhe ska te beje me Petrelen, qe ishte rrethina ku perfshihej Pella.Qe Bogdani ka qene shume i sakte ne ato qe ka shkruar, s`kam as dyshimin me te vogel.
Nqs do te ishte Petrela ,greket sdo te kishin pse ta perkthenin ne 'Pella' sepse edhe ata perdorin 'πέτρη,πέτρα, rock ',pra kam aresye te dyshoj qe Pella ka nje kuptim krejt tjeter nga gur,shkemb.
Nen kete aresyetim , gjeta se, pella do te thote 'balte' ne shqip.


πήλωμα, mud , balte

πηλοβάτης mud-walker, balto-vajtes

πηλός clay, earth, balte

πηλοποιέω , make muddy, balto-boj, bej balte

Pasi i hodha nje sy hartes ne rrethinat e Petreles pashe se aty prane gjendet fshati Baldushk ne shq.vj. Baltusk (πήλαξ) qe i pershtatet mjaft mire te gjthe
situates se krijuar per te qene vendlindja e Lekes Madh.Ne po ate vend gjendet edhe nje lagje e quajtur Balla(PELLA).

Ja nje pamje e hartes:

[bardus]

Natyrisht fjalen e fundit per vendlindjen e Aleksandrit, mund ta jape vetem arkeologjia.Ne kete zone jane gjetur skulptura te shek. 3-te qe jane quajtur romake.

Zbulohen 5 skulptura te medha romake ne Baldushk.(lajm i 2009-es)

http://www.shqiperia.com/lajme/lajm/nr/ ... e-Baldushk

[bardus]

Pasi i hodha nje sy hartes ne rrethinat e Petreles pashe se aty prane gjendet fshati Baldushk ne shq.vj. Baltusk (πήλαξ) qe i pershtatet mjaft mire te gjthe
situates se krijuar per te qene vendlindja e Lekes Madh.Ne po ate vend gjendet edhe nje lagje e quajtur Balla(PELLA).

Nen driten e nje informacioni te ri per mua,po e sjell edhe njehere spjegimin e emrit PELLA dhe barazimin me BALLA, te cilen e pata sjellur ne postimin e meparshem. Me shtyu edhe bindja se Bogdani nuk ja ka futur kot por dinte shume aq sa i quante shume te njohura disa fakte qe ne sot na djegin ti njohim .


Ne librin e tij Stephan Bizanti ,

Stephani Byzantii Ethnicorvm quae svpersvnt

ben barazimin Pella,Balla ku thote se Balla qytet Maqedonas si Pella qe eshte nje informacion shume i vleftshem dhe qe zgjidh perfundimisht konfuzionin Pella,Balla.



Atje ne Baldushk ne lagjen Balla ose aty afer gjendet vendlindja e Aleksandrit te Madh dhe pret te zbulohet nga arkeologet tane.
Zhvendosjen e Mbreterise Maqedone duhet ta kete bere Filipi kur e zgjeroi kete mbreteri.Ne shume dokumenta thuhet se Pella (greqi) ishte nje vend i vogel dhe se Filipi e zmadhoi dhe e beri kryeqytet te Maqedonise .Aleksandri prandaj ikte ne Iliri sepse ishte po aty .

[ALBPelasgian]

Gjetje e bukur kjo Bardus!

Duke mos i hequr asnje presje argumentimit tend, do te doja vetem te sigurohem qe Stefan Bizantini e njejteson Pellen me Ballen. Ne nje perkthim te dyfishte greqisht-latinisht te S. Bizantit shkruhet:



Me intereson te di nese kjo "os" ne greqisht dhe "ut" ne latinisht nenkupton 'ose' (si ne shqip). Kjo ka rendesi te qartesohet qe tani sepse S.Bizanti mund te kete thene 'Balla, qytet maqedon, afer Pelles'.

Pra, a eshte i qendrueshem perkthimi: BALLA, qytet maqedon, i quajtur ndryshe Pella'?

[bardus]

Gjetje e bukur kjo Bardus!

Duke mos i hequr asnje presje argumentimit tend, do te doja vetem te sigurohem qe Stefan Bizantini e njejteson Pellen me Ballen. Ne nje perkthim te dyfishte greqisht-latinisht te S. Bizantit shkruhet:



Me intereson te di nese kjo "os" ne greqisht dhe "ut" ne latinisht nenkupton 'ose' (si ne shqip). Kjo ka rendesi te qartesohet qe tani sepse S.Bizanti mund te kete thene 'Balla, qytet maqedon, afer Pelles'.

Pra, a eshte i qendrueshem perkthimi: BALLA, qytet maqedon, i quajtur ndryshe Pella'?

Alb,perkthimi i asaj fjale, mund te nxirret nga kuptimet e meposhtme.

ὡς,ὥς like as, even as, just as,so, thus.

Keshtu qe ne shqip kemi si,sikur ,tamam si,keshtu dhe besoj qe perkthimi, Balla d.m.th. Pella, mund te jete pershtatja me e mire qe mund te sjell per kete rast.Ne latin,
UT. Introducing comparative clauses of manner, = eodem modo quo, as, like

Besoj se nuk eshte i gabuar barazimi i Balla=Pella

Balla, ndoshta ne ate kohe, ka perfshire nje zone,nje pellg, ate dege te lumit Erzen, sepse aty rrotull ka emertime vendesh si Balla,Baldushk,Ballshaban,Balaxhijas.Keshtjella Persqopes qe permend Zeusi, ndodhet diku ne ate zone por nuk e di ku ekzaktesisht.

Pervec kesaj,Filipi u mor peng nga Iliret, ku ne Pella afer Selanikut??.A ishin Iliret atje poshte? A ka ndonje dokument qe thote se ne ate kohe iliret silleshin andej?
Filipi dhe Aleksandri ishin bij te nenave ilire ,kjo nuk eshte e rastit mendoj une por sepse edhe ata vete ilire ishin.Kur Filipi e shpernguli qendren e mbreterise mori me vete edhe emrat ashtu sic ndodhi edhe me emigrantet ne Amerike, Australi,Canada etj.

Gjetjet e objekteve arkeologjike ne Baldushk jane nje shenje.

Ja edhe nje fakt nga Strabo,
What is now called Macedonia was in earlier times called Emathia. And it took its present name from Macedon, one of its early chieftains. And there was also a city Emathia close to the sea. Now a part of this country was taken and held by certain of the Epeirotes and the Illyrians.Strabo, Geography, book 7, chapter fragments:

[ALBPelasgian]

Falemnderit per sqarimin, Bardus

Gezon pamase fakti qe nje pjese e mire e nomenklatures onomastike e Maqedonise eshte rrenjesisht ilire (sidomos fakti qe nje qytet kaq i rendesishem si Pella s'eshte gje tjeter vetem shnderrim i Balla-s ilire). Nuk e quaj te nevojshme qe edhe njehere te sillet argumentimi sesi Balla eshte antroponim ilir, i ruajtur besnikerisht nder shqiptare. Me pare isha i prirur t'i besoja P. Kretçmerit dhe Stanley Casson-it, te cilet thoshin se emertimi i vjeter i asaj qe me vone u quajt Pella ishte "Bounomos", qe sipas S.Bizantinit, kishte nje paralele edhe ne Epir (Iliri jugore).

Megjithate, une hipotezen tuaj do e formuloja disi me ndryshe. Nuk gjej dot ndonje evidence historike qe Balla (kryeqyteti i Maqedonise) te jete zhvendosur disa qindra kilometra me larg ne Pelle. Jam i sigurt qe literatura historike nuk i atribuon Filipit te dyte ndonje zhvendosje te kryeqytetit. Ashtu sic pranohet nder historiane te ndryshem, kryeqyteti origjinal maqedon ishte Aigai, ndersa vetem ne kohen e sundimit te Arkelaut u zhvendos ne Pella.

Une, nderkaq, ngulmoj qe te merret ne konsiderate nje tjeter mundesi. Ne fushen e Pelave ne krahinen e Lures gjenden disa rrenoja, per te cilat ne popull qarkullon legjenda se eshte qytet i themeluar nga Filipi, si qyteze verore ku stervitej falanga e tij.

Dhe kështu ulesh deri poshtë në qendër Lurë. Pak më në jug të liqenit të Luleve vjen Fusha e Pelave, rreth 7 kilometra lëndinë e mrekullueshme. Prej kohësh duhet të jetë banuar ky vend, ose së paku të ketë patur fushime, madje gojëdhëna thotë se ky vend ka qenë vendqëndrimi dhe përgatitjeje ushtarake për kalorës dhe kuaj, ndaj dhe i mbeti ky emër. Rrënojat duken dhe sot atje. Po sipas gojëdhënës Filipi i Maqedonisë kishte qytezën verore për përgatitjet e tij luftarake këtu. Afër këtyre lëndinave ndodhet qyteti i Varoshit, pranë kalasë së Stelushit (Skëndërbeut). Zbulimet arkeologjike kanë nxjerrë një qytezë të vërtetë, ka mundësi që i biri i Filipit, Aleksandri i Madh, në kujtim të qyetëzës të të atit, i vuri emrin kryeqendrës së tij të re “Pela” afër Selanikut, ka spjeguar me studimin e tij Ali Koçeku.
http://www.mirditaturistike.com/index.p ... &Itemid=68

Sic deshmon Isokrati, Filipi asnjehere nuk arriti te behej zot i ilireve qe banonin perskaj Adriatikut, qe do te thote se ai ishte pajtuar me Lynkestine (ku ndodhi perleshja epike me Bardhylin), si kufi midis dy mbreterive. Duke disponuar nje regjion te tille me pozite jashtezakonisht strategjike, Filipi mund'i te merrte ekspedita sulmuese tamam ne veri te Shqiperise se sotme. Autoret e vjeter regjistrojne perballjet e tij me mbretin Grabus dhe Pleuria. Hammond-i diku hipotezonte se basileu maqedon ne kete rast luftonte me ardianet dhe autariatet. Eshte i mirenjohur fakti qe monarket argead vijimiesisht kane perdorur strategjine e zhvendosjes se popullsise neper pikat e pushtuara - ne keto qytete vendosej nje numer fshataresh maqedon, te cilet garantonin lojalitetin por edhe qendrueshmerine e pikes. Pra s'eshte e jashtezakonshme nese ne krahinen e Dibres/Peshkopise te jete themeluar nje qytet i tille, nga ku jane bartur edhe toponimet nga Maqedoni. Nje tjeter mundesi eshte qe keto te jene bartur ne nje periudhe shume me te vonshme - ne kohen e turbulencave te medha qe karakterizuan antikitetin e vone - nje pjese e maqedoneve mund te jene terhequr ne malesite shqiptare, nga ku jane amalgamuar me iliret e tjere.

[bardus]

Alb,jam i detyruar te pranoj se perballe atyre fakteve mjaft kokeforte qe i ke renditur nuk kam shume per t`i kundershtuar dhe se ideja ime e nxitur nga ato qe shkroi Bogdani ngelet e paprovuar.Ketu vetem arkeologjia mund ta vertetonte ate qe ka thene Bogdani.

Ne fushen e Pelave ne krahinen e Lures gjenden disa rrenoja, per te cilat ne popull qarkullon legjenda se eshte qytet i themeluar nga Filipi, si qyteze verore ku stervitej falanga e tij.

Edhe kjo qe solle ti eshte mjaft interesante.

Pyetja ime eshte se, per cfare qyteti bregdetar te Emathise behet fjale ne thenjen e Strabos,sepse na del qe Emathia ishte e shtrire brenda territorit te Ilirise.

What is now called Macedonia was in earlier times called Emathia. And it took its present name from Macedon, one of its early chieftains. And there was also a city Emathia close to the sea. Now a part of this country was taken and held by certain of the Epeirotes and the Illyrians.Strabo, Geography, book 7, chapter fragments

[bardus]

-Me qe S.Bizanti thote: Βάλλα, πόλις Μακεδονίας,ώς Πέλλα.ό πολίτής Βαλλαίος.

-Bogdani thote qe Aleksandri i Madh, lindi ne afersi te Petreles,aty afer gjendet nje vendbanim i quajtur Balla [Pella] .
Eshte e vetmja harte e hershme qe ka dhene vendbanimin me emer BALLA .A eshte kjo Pella ,Balla vendlindja e Aleksandrit sipas Bogdanit?

.
http://www.raremaps.com/gallery/detail/ ... Rossi.html

[bardus]

Ndersa ne kete varjant pak me ndryshe shkruhet:

Petrela tenuta per patria d`Aless. Magno.
Petrela qe mbahet si vendlindja e Aleksandrit te Madh.



__________________

http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b59622471/f1.zoom

Titre : Albania Propria ouero Superiore detta anche Macedonia Occidentale / descritta, con Disegni fatti sul Luogo da Giacomo Cantelli da Vignola, Suddito e Geografo del Sereniss. Sig. duca di Modena, ...
Auteur : Cantelli, Giacomo (1643-1695). Cartographe
Auteur : Donia, Francesco (16..-16..?). Graveur
Éditeur : Gio[vanni] Giacomo Rossi (Roma)
Date d'édition : 1689

[bardus]

Ne harten e Rossit na jepet Petrela si vendlindja e Aleksandrit te Madh ,duket se ne Itali nuk dyshohej aspak per vendlindjen dhe origjinen arberore te tij,jo vetem ne shek.XVII-te por edhe ne shek XX-te.


Ne Buletinin e Shoqerise Gjeografike Italiane ,volumi 51 ,viti 1914 duke pershkruar zonen rreth Petreles thuhet: ''..Erzeni Petrele ,qe kalonte neper vendlindjen e Aleksandrit te Madh,ne te majte te Shkumbinit,Spatania..''

[Zeus10]

Falemnderit Bardus. Disa konfirmime rradhasi nga burime te ndryshme te pavarura, e bejne kete konstatim te vertete. Une mendoj qe urgjentisht, duhet ta ndryshojme variantin ""zyrtar"" ne Wikipedia dhe më gjere, sepse te pakten per perendimoret, Aleksandri i Madh eshte nje nga figurat me te spikatura te historise. Vendilja e tij ne zemer te Shqiperise, deshmite e shumta, te lidhjeve etnike mes tij dhe shqiptareve duhet te vihen ne dukje, sepse kombe te tjere po nxjerrin perfitime te pamerituara.