Bashkimi i shqiptareve dhe gjuha shqipe e bashkuar.

[Orakulli]

Nuk është vështië të ndjehet tek tema e Gjuhës Shqipe, gjithmonë kur flitet e shkruhet për të, ndjenja e ultëlitetit dhe turbulllimit të qëllimit se ç’farë duhet ndryshuar në të. Gjuha e lartë e ç’do gjuhe, e cila ka të beje më shumë me lëvrimin e mendimit në kohë dhe apsak me numrin e fjalëve dhe fjalorëve, ka ardhur nga zhvillimi i saj në librat të shkruar dhe përhapja e strukturave të reja mendimore të tyre në pjesën e gjuhës së mëparshme te folur ne nji numër gjithmone e më të madh njerezish. Kjo ndodhi fillimisht në histori në Ballkan, u përcoll në gadishullin përballë tokave tona dhe pastaj u shpërnda në gjithë Europen. Vetëm 500 vjet më parë priftërinj, fisnike, shkrimatrë u paguan nga mbretëria Anglisë të bënin nji gjuhë për të qënë, sepse anglezët e asaj kohe në nji rreze jo më të largët se 1 km nuk mund të merreshin vesh mirë me njëri tjetrin. Po ashtu edhe tek Rusia, kur Shqiptarët po rrëzoheshin reth 500 vite me parë, atëhere filloi krijimi i konceptit që ne kemi sot për Rusinë dhe gjuhën e saj.
Po kështu edhe Gjermania dhe të tjerë. Eshtë nji rastësi, ose nuk është nji rastësi kohëndodhja e njëjtë, kjo për ne nuk tashmë ne kohët moderne ka shumë rëndësi. E rëndësishme është që kur të tjerët po ngriheshin e ngjizeshin si shtete-gjuhe , gjuha Shqipe po humbte dhe rrëzohej nga ardhja e turmave shumënumërshe otonome, të cilat mbuluan me një pluhur të trashë jo vetëm atë, por edhe historinë tonë. Pastaj erdhi Rilindja që jo vetëm rilindi por edhe krijoi, edhe pse jo në rritshëmrinë e duhur përsa i përket Shqipërisë . Italia nuk ekzistonte, Greqia nuk ekzistonte, Serbia nuk ekzitonte, madje Greqia nuk ishte më as popull greqisht-folës. Dhe reth 1820-1850 ishte Rilindja ajo, kuptohet me ndihmën e fuqive te mëdha tashmë të krijuara filluar qysh nga fjalorët, që ngriti Italinë, Greqinë, Serbinë në kuptimin e emrave që kemi sot në për to. Ne na duhet sot nji standart dhe nje fjalor i ri, por kjo nuk ka të bejë me kopjimin e ndonji modeli të caktuar, anglo-sakson-gjerman-rus-francez-italian, sepse ne e kemi pas dhe e kemi modelin dhe metodën qysh prej fjalorit të parë tonin, i cili daton në kohën kur Franca nuk kishte ende nji të tillë. Leksiku nuk merret hua, ashtu si edhe modeli, sepse ekziston metoda universale e shkencës se gjuhesisë, pa cilësuar me emra gjuhë-shtetesh të medhenj, të cilat kanë menyrizuar me kohe evibentimet e formës dhe të ndëlgimit të fjalëve. Ne sot, shumë më vonë në kohë se kombet që na rethojnë, na mungojnë vetëm bashkimi dhe paratë e nji shteti më të fuqishem tonin, për të bërë të mundur ringritjen e gjuhës Shqipe. Gjithë kjo duhet të behet më tepër si domosdoshmëri praktike e komunikimit dhe unifikimit mbarëkombëtar, sesa si qëllim në vetvete.

[Adriana]

Abetarja e përbashkët Shqipëri-Kosovë

Ministria e Arsimit publikon kriteret për ABC e përbashkët, ku kushti i parë është që teksti të jetë produkt i dy autorëve dhe dy shtëpive botuese nga dy vendet.
Autorët dhe shtëpitë botuese nga Shqipëria dhe Kosova mund të nisin bashkëpunimet për hartimin e abetares së unifikuar me të cilën do të mësojnë nxënësit e klasave të para të dy vendeve. Ministria e Arsimit dhe Shkencës ka publikuar kriteret për ABC e përbashkët ku kushti i parë është që teksti duhet të jetë produkt i dy autorëve dhe dy shtëpive botuese nga të dy vendet.
Programi mësimor i abetares së përbashkët do të bazohet kryesisht në kurrikulat e teksteve shqiptare dhe gjuha që do të përdoret do të jetë shqipja standarde ndërsa do të përfshihen simbolet kombëtare të ëe dy vendeve.
Teksti fitues do të shpallet nga komisioni i hartimit të abetares së përbashkët i përbërë nga tetë anëtarë katër nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës në Shqipëri dhe katër nga Ministria e Arsimit Shkencës dhe Teknologjisë së Kosovës në 3 prill 2012, i cili do ta çmojë atë nga përmbajtja metodike – shkencore, më pas nga çmimi.
Kjo do të jetë abetarja e katërt mes teksteve alternative në shkollat shqiptare dhe e vetmja që do të mësohet nga fëmijët në diasporë.

[Gardhi i Ondrrave]

Kjo besoj asht nji teme mjaft delikate, sepse, nese trojet shqiptare bashkohen, duhet me menu mire nese varianti tosk duhet te vazhdoj me kene gjuha zyrtare e shtetit te ri. Besoj se popullsia shqiptare qe flet djalektin gege asht ma e madhe se ajo qe flet variantit toske, kshu qe per menimin tem, gegnishtja duhet ba gjuhe zyrtare. E dim qe komunistet shpallen toskerishten gjuhn e shtetit sepse ata vete ishin prej jugut. gegnishtja asht i variant gjuhesore ma i paster si fjalor shqip pranaj duhet me marre perseri ranesine qe ka pat i here!! normal, ndonjani do thote qe un e them ket sepse flas variantin geg ..

[Marku]

Ku do t'behet e t'bashkohemi...

Keshtu qe, jam i mendimit qe zgjedhja e variantit dialektor eshte sekondare.

Shqiptaret, dihet, kan shum veti, doke, virtyte te pastra, madheshtore, hyjnore, etj.. Kete, nuk e them sepse jam shqiptar, por, objektivisht duhet te vleresohet vlera e shqiptarve.

Megjithat, qenja njerzore, asnjeher nuk eshte perfekte, prandaj, edhe tek shqiptaret "banojne" virtyte te keqija, apo disfunkcionale. Siç jan per shembull kacafytjet me njeri tjetrin, egoizmi i veqante qe qendron tek ne, kristalizimi - ndonjeher - patologjik tek familja, pastaj klani, fisi, katundi, rajoni, e keshtu me rradh. Deri sa, te arritet te ajo shtres territoriale ne te cilen dominon gegnishtja, ose toskerishtja. Por, mos ti anashkolojm edhe degat e tjera siç jan laberit dhe çamet.

Pytja: kur eshte vendosur qe toskerishtja ta mbulon shprehjen dhe shqiptimin e gjuhes shqipe te mbare shtresave shqiptare, kudo qe gjinden, a ka ndodhur ne rrethana te pershtatshme per kombin shqiptar? Perndryshe, a ka qen kombi shqiptar i unifikuar, i lire, i pacopetuar? A eshte zgjedh toskerishtja duke i marr ne konsiderim parametrat demokratike te vendosjes? A jan pyetur pra, te gjitha shtresat shiptare per nje gje bazike, aq te rendesishme?

Un nuk besoj qe pergjigja eshte afirmative.

Un kam lindur ne viset veriore te Ilirise, pra nena ma mesoj gegnishten.

Shoku i im me i ngushte, eshte lindur ne Sarande, Iliriani. E ema e tij ia mesoj ne foshjneri toskerishten.

A do isha un, i avantazhuar ne do zgjedhej ne nje ardhmeri hipotetetike gegnishtja si gjithperfshirese? Po.

A do ishte Iliriani, poashtu i avantazhuar ne do zgjedhej perkundrazi toskerishtja si gjithperfshirese? Po.

Ne rast te "dominimit" te gegnishtes, un do isha me i lehtesuar, do ndjehsha vehten me te lire ne shprehje, dhe do shprehsha ne menyre me te pasur. Kurse Iliriani, do ishte pakez ne veshtiresi - fillimisht.

A e dua un si geg, toskerin, laberin, camerin? Po, madje madje me shum se gegnin, mu per faktin se ndjehna shqiptar.

Ne si shqiptar, shpeshher arbitrarisht, pa vullnetin ton, kemi bere kompromise per çdo gje me turq, me sllav, me bullgar, me italian, me grek. Nese me te vertet kemi dashuri per kombin ton te sterlasht, ne jemi te obliguar te bejme kompromise me vellezerit ton...

Cfar domethenje simbolike ka toskerishtja per kombin shqiptar? Faktin qe fale saj, gjat rilindjes son, populli shqiptar doli nga nje erresir shumeshekullore. Duke dalur nga ky "gjum" i thell, ne si shqiptar "zbuluam" te kaluaren hyjnore ton: iliret, pellazget, helenet.

Cfar domethenje simbolike ka gegnishtja per kombin shqiptar? Faktin qe fal saj, me artin e te shprehjes gojore, shume me heret se te ekzistonte doreshkrimi, ne si shqiptar, veç krijonim kultur... Faktin qe fal saj, dhe, VETEM fal saj, jemi ne gjendje sot, ne sikur shqiptar, dhe te gjithe nderkombetaret e rruzullit tokesor, te japim sqarime per pellazget, per etrusket, per helenet... Per Homerin! Fal gegnishtes.

Tashti, a nuk do ishte frustruese per nje pale ose te tjetren, te zgjidhej kategoriko-totalitarisht nje tjeter? Po.

Nese jemi te pjekur te bashkohemi, pralelalisht si konditio sine qua non duhet te tregojm pjekuri edhe per nje "gjuhe" te perbashket per te shprehurit ton.

Un jam i mendimit se ne e krijojm nje idiom te perbashket, se pari gjuha shqipe do ishte me e pasur, dhe last but not least te gjitha palet do ishin te kenaqura. Ashtu siç duhet te jet.

Ku do t'behet e te bashkohemi... Sepse te tjerat vijn ne vend.

[Gardhi i Ondrrave]

Pajtohem totalisht me çfare the, nuk asht njena treve o krahine ma e ransishme se tjetra, jena tan vllazen!! por ky problem menoj qe duhet pa edhe nga nje kandvashtrim tjeter. ne çdo komb ka pat gjithmone nje trajt kultunore a gjuhesore e cila ka funksionu si "lider", domethane i ka dhan i drejtim kultunore kombit te unifikume, P.sh. ne Itali ket role e ka pat dialekti florentin, ne Gjermani e ka pat djalecti i jugut e kshu me radhe. Ne Shqipni tradita qytetare dhe letrare, ajo pak qe na ka arrit, asht kriju dhe udheheq kryesisht nga elementi geg, kjo asht besoj e padiskutume, natyrisht me kontributin e elementit toske, kryesisht ne periudhen e rilindjes kombtare. Pranaj un besoj qe elementi geg duhet me marre perseri ket rol lideri shpyrtnor dhe kultunor qe humbi nga komunistet e jugut per me arrit i vazdimsi historike te nerprere. Mos te harrojme qe vet shteti Arbnit i mesjetes ka kene i krijese dhe asht udheheq prej gegvet. Skanderbeu ka kene geg, ashtu si mazhoranca e princave dhe prijsve mesjetare, e tan flitshin gegnishten. Shkrimet e ligjet e para ne shqip jane po ne ket djalekt, çfare na ban me kuptu qe mazhoranca e shqiptareve ne lashtsi fliste ket dialekt o i variant te tij. nuk du me mrojt ktu teori supremaciste, kjo asht e padiskutushme, per mu shqiptaret jane njisoj kudo. Por kur menojm qe greqishtja e vjeten i ngjason, o ma mire, rrjedh nga djalekti geg, kjo na ban me menue kush asht varjanti ma i pasten i shqipes. po te qis nji shamull, nga pikpamja linguistike ma ka ran ne sy qe disa fjale ne tosknisht dalin si etimologjikisht "te pasakta" kur pardorin -r- ne vand te -n-se. p.sh. gegnisht vene-tosknisht veRe, menoj varjanti geg vene asht etimologjikisht ma i sakt, sepse e gjen edhe ne gjuhe te tjera si lat.viNum, gr.oiNos, gjerm.weiN etj, te cilat e kane me -n- jo me -r-. Ose geg.rane-tosk.rere, asht e ditun qe fjala gege "rane, te ranat" i ka dhane latinishtes fjalen "arena" e jo "arera". Varianti tosk "rere" dmth me -r- etimologjikisht nuk te shpie kurkund. Mase nuk asht gja e madhe, po me ka ran ne sy edhe per shume fjale te tjera. Mun me kene qe gegnishtja asht historikisht mase ma e "sakte", me perduru thonjzat?

[erix77]

Ne shqiptaret e kemi nje dell prej te marri qe na thote truri te prishim e shkaterrojme cdo gje qe e kane bere ata qe jetuan para nesh vetem e vetem pse e bene ata dhe jo ne.Tani ju po na thoni meqe komunistet zgjodhen toskerishten dhe dihet qe komunistet ishin te keqinj atehere rrjedhimisht zgjedhja e tyre ishte e keqe dhe gjysem shekulli gjuhe shqipe duhet te fshihet e cdo gje te nise nga e para bazuar ne gegnishte.Sa kollaj do ishte ti fusnim nje DELETE e te fillonim nga e para persembari!
Sa per supremacine e nje dialekti mbi tjetrin do ju lutesha te mos ja fusni si kau peles.

[Gardhi i Ondrrave]

I nderum, ma duket se nuk ma lexove mire. Thash tekstualisht qe nuk du me fol per supremacina djalektore,per mu shqiptaret jane njisoj. Nuk asht puna se duhet me ba çdo gja nga fillimi, nuk jam tu fol per shkatrrim!! çfare desha me nanvizu asht fakti qe mazhoranca e shqiptareve qe ne kohrat e lashta flet djalektin geg dhe ky variant asht ai me i afermi me vete gjuhn "greke te lasht". Me parjashtim t'Camerise, tana trevat qe jane jashte Shqypnis, dhe gjysma e saj, flasin djalektin geg. Me nje bashkim te t'ghitha trojeve shqiptare, mazhoranca e shqiptarvet do te ish gegfolse. Tash, perse mazhoranca duhet me fol djalektin e nja minorance, e tu marr parasysh qe elementi geg ka kene protagonist na t'gjitha kohrat dhe fushat e jetes arbnore, qe prej zanafilles saj? mase ty te duket e drejt e komode sepse ti flet tosknishten, por per mu, e per mazhorancen e shqiptareve asht e vshtin me fol djalektin tosk, e siç kallzova lart, disa aspekte te tosknishtes jane kunderetimologjike. personalisht menoj qe gjuha zyrtare e Shqypnis t'bashkume duhet me kene gjuha qe flet mazhoranca e popullsise,dhe ajo qe ka trajtat historike e letrare ma te ransishme. Keshtu asht ne tana vendet normale te botes!!

[CERMENIKASI]

çfare desha me nanvizu asht fakti qe mazhoranca e shqiptareve qe ne kohrat e lashta flet djalektin geg dhe ky variant asht ai me i afermi me vete gjuhn "greke te lasht". Me parjashtim t'Camerise, tana trevat qe jane jashte Shqypnis, dhe gjysma e saj, flasin djalektin geg.

Gardh i Ondrrave, si mbas mendimit tim më duket gabim që të thuesh që gjithëmonë shumica e Shqiptarve kanë përdor dialektin geg të gjuhës shqipe.
Sëpari Camëria që ka 12.504 km2 asht ma e madhe se Kosova.
Sëdyti,në Maqedoni ,krejt krahina e Manastirit si dhe e Resnës e deri ke disa katunde të Strugës janë pjesë e dialektit tosk të shqipes.
Sëtreti,Arvanitët (edhe pse të asimiluem në shumicë)janë pjesë e dialektit tosk të gjuhës shqipe.
Unë mendoj që pak a shumë numëri i përdoruesve ka qenë i ngjajshëm për dy dialektet.

[faon perrovarri]

HISTORIA e të folnuve të dei, shqipëtarë apo grek , qysh në krye të herës ,d.m.th qysh në kohën e pordhës ,është HISTORIA E TOSKËVET, DHE MË KONKRETISHT historia e EPIRIT.
r_evolucionin në ketë hapsirë ballkanike e kanë udhëhequr zhvillimet në epir,në toskëri.
Dhe në procesin e përsosmërisë dhe të konsolidimit të toskërishtes ,natyra ka ruajtur gjithë ecurinë e saj.PRANDAJ CDO PËRPJEKJE PËR TË DEVIJUAR KËTË NATYRALITET SHPIE UJË NË MULLIRIN E ATYRE QE THONË;
SHQIPTARËT JANË TË ARDHUR NA KAUKAZI.

[Arbëri]

..mendoj qe pa nevoj po popullarizohen dialektet tona , derisa fqinjet tane kane aq dialekte nder vete sa qe nuk kuptohen fare ne gjuhen e tyre dhe interesohen per gjuhen tone , arsyet dihen pse .
Neve Shqip po flasim nder vete , po kuptohemi , kemi nje histori , nje armik , nje abetare , nje gjak ,nje plis , nje fustanelle etj.
Une per vete , me me qef do e kisha bere dialektin Toske si gjuhe te shtepise/familjes sime sesa gjuhen letrare qe ska te bej fare me gjuhen e shqiponjave dhe e cila per fat te keq po shtremberohet dita -dites .

@CERMENIKASI
Nuk mendoj qe eshte ashtu , sipas studiuesit Nikos Stilos disa mbishkrime qe u gjeten ne ato zona qe ceken ti ,jane te shkruara ne dialektin Gege .

Per @faon perrovarri-in :

[erix77]

mase ty te duket e drejt e komode sepse ti flet tosknishten

ska lidhje fare per mu te dy dialektet (megjithese jane me shume se dy) kane vlere te barabarte dhe i dua njesoj por mire apo keq ne sot e kemi nje gjuhe letrare dhe do benim mire ta permiresonim ate duke i shtuar ato qe i mungojne nga dialekti geg dhe jo te fshijme gjithcka dhe tja nisim nga fillimi.

disa aspekte te tosknishtes jane kunderetimologjike

Nuk egziston ndonje gjuhe perfekte dhe me siguri qe kjo nuk eshte arsye e mjaftueshme per te nisur cdo gje nga fillimi.

[CERMENIKASI]

Nuk mendoj qe eshte ashtu , sipas studiuesit Nikos Stilos disa mbishkrime qe u gjeten ne ato zona qe ceken ti ,jane te shkruara ne dialektin Gege .

Arberi,m'intereson që mundësisht të më tregojsh se në çfar vende janë zbulue ato shkrime në dialektin geg?
Të faliminderoj paraprakisht nëse më përgjigjesh.

[Gardhi i Ondrrave]

Gardh i Ondrrave, si mbas mendimit tim më duket gabim që të thuesh që gjithëmonë shumica e Shqiptarve kanë përdor dialektin geg të gjuhës shqipe.
Sëpari Camëria që ka 12.504 km2 asht ma e madhe se Kosova.
Sëdyti,në Maqedoni ,krejt krahina e Manastirit si dhe e Resnës e deri ke disa katunde të Strugës janë pjesë e dialektit tosk të shqipes.
Sëtreti,Arvanitët (edhe pse të asimiluem në shumicë)janë pjesë e dialektit tosk të gjuhës shqipe.
Unë mendoj që pak a shumë numëri i përdoruesve ka qenë i ngjajshëm për dy dialektet.

Simas Wikipedias(nuk e di nase asht burim i persosun,po me numrat nuk gabon) gegnishten e flasin 4,200,000 nersa tosknishten 3,000,000, dhe ne te kalume asht e arsyeshme me menu qe numri i gegvet ka kene edhe ma i madh, po u zvoglu tmerrsisht gjate luftrave me turkun dhe pushtimeve serbe dhe komuniste. Nejse, nuk asht nje problem thjesht numrash. Asht i problem kultunor, cili djalekt duhet me kene lider i kultures shqiptare, ai qe ka kene protagonist i qyteterimit shqiptare ne tana fushat e jets o tjetri? duhet me u ba realist i here e mire, tosknishtja nuk ka pas ransin e gegnishtes me ken gjuhe zyrtare i gjyth shqiptarvet, as letrare as politike, ma vjen keq! kjo asht veç i dhune mi popullin shqiptare i pregatit prej komunistvet jugor qe e kan urry parhere kulturen e veriut. te pakten duhet me adoptu i gjuhe qe permledh karakteristikat e te dya variantvet, jo me shtrangu mazhorancen e shqiptarevet me mesu tosknisht!!asht absurde!!

[Gardhi i Ondrrave]

HISTORIA e të folnuve të dei, shqipëtarë apo grek , qysh në krye të herës ,d.m.th qysh në kohën e pordhës ,është HISTORIA E TOSKËVET, DHE MË KONKRETISHT historia e EPIRIT.
r_evolucionin në ketë hapsirë ballkanike e kanë udhëhequr zhvillimet në epir,në toskëri.
Dhe në procesin e përsosmërisë dhe të konsolidimit të toskërishtes ,natyra ka ruajtur gjithë ecurinë e saj.PRANDAJ CDO PËRPJEKJE PËR TË DEVIJUAR KËTË NATYRALITET SHPIE UJË NË MULLIRIN E ATYRE QE THONË;
SHQIPTARËT JANË TË ARDHUR NA KAUKAZI.

po jo morr burr, se jena tan tu thu qe greqishtja e lasht i ngjasote variantit geg, asht nji gja qe ka surprizu edhe shkenctaret. rotacizmi tosk NUK ASHT ETIMOLOGJIK, po te qis shemullat, fjala toske "zeri" nuk ka kuptim nase e lidh me gjuhe te tjera, nuk ka lidhje etimologjike, gegnishtja zani/zoni e ka me latinishten sonum, me sllavishten svon, me gjermanishten swan etj, dhe i ka dhane shqipes fjalen mitologjike zana o zonje. Fjala "rere" nuk ka kuptim, nersa fjala "rana,te rana" asht fjala qe i ka dhan latinishtes fjalen "arena",pra ranen. E njajta gja per "moker"-moken-"greqisht" makne, "syri"-syni-skandinavisht syn-me shiku, "vere"-vene-lat.vinum, "bere"-ban-gjerm. bauen-me ndertu etj etj. Ne ambientin geg malsor ka lind vet gjuha shqiptare dhe leksiku i saj me i pasun, ket e ka pranu vet Hahni!!

[Arbëri]

Nuk mendoj qe eshte ashtu , sipas studiuesit Nikos Stilos disa mbishkrime qe u gjeten ne ato zona qe ceken ti ,jane te shkruara ne dialektin Gege .

Arberi,m'intereson që mundësisht të më tregojsh se në çfar vende janë zbulue ato shkrime në dialektin geg?
Të faliminderoj paraprakisht nëse më përgjigjesh.

Niko Stilos (lindi më 1946 në Aidonta, Prevezë) është aktivist, autodidakt, autor çam ortodoks nga Greqia

Me alfabetin latin, që N.Stilos e quan alfabeti i dialektit geg
Niko Stilos gjeti shkrime 500-800 vite para Krishtit.




Jonët janë gegët qe shkruanin me shkronja latine gjuhën shqipe..." Nga Niko Stillo
Mbishkrimet ne greqi dhe vete etruskishtja jane shpjeguar me se shumti me gegerishten ,qe
disa mezi presin te lidhin gjithcka cfare u ipet mundesia me Kaukazin , sikurse ai komentuesi me larte

Duhet pase parasyshe se gegnishtja mban ne vetvete afro 800 fjale-rraje njerrokshe qe quhen pellasgjike-ilire,qe perbajne themelin e gjuhes shqipe dhe gjenden edhe ne themel te gjuheve te tjera indo-europiane [Eduard Schneider, Les Pélasgjes et leurs descendants, les Albanais], Paris 1894.] Kjo lidhje me pellzgjishten dhe ilirishten asht vertetue ne mbishkrimet e lashta, Etruske, Kreteze, etjera vende.