Etimologjia e fjales.

[rrëqebull]

i epër « EP + -ër
i poshtër « posht + -ër

Ke shumë të drejtë.
mbi na ndihmonë për Olympin.

Olympus: high mountain in Thessaly, abode of the gods, from Gk. Olympos, of unknown origin. The name was given to several mountains, each seemingly the highest in its district.

Rranja {ep} e fjalës ep_ër (sikur posht_ër dhe t.j.), mëndonj se ndërlidhet me ndajfoljen 'pë' që kem, për shëmbull, te pramja (e, ''mirëprama'' si 'prama' e kem të dëshmuome që ga vjeti 1497!), psheh, pshtet dhe të jetëra, e silla sillet sikur të » ntë, ndë, pra 'pë' » npë (për fuqínë e të nënjëtuonit i shtohet n-ëja para?, sikur shtoj, 'shtoj, nshtoj dhe t.j. por për arësye të tingullimit n-ja afër p-ës bahet m-ë, n-m që ndërkëmbehen shum herë) » mpë, mbë (shih adhe pramja » npramja »n-m, np-mp» mbramja), e silla asht trajta ma ruojtëse e ndajfoljes mpë (mbë) (« npë, pë), e silla ka dhan edhe mbí mpí « npí « pì « pë- + -ì « pë, o jo?

Për ashtu, pë (mbë) e ep(ër) mëndonj se kanë të njëjtën rranjë (por ep- endè s'po e tfillonj mirë me at e- para, s'e dinj, di'mos isht një ëpër*, e ndoshti ndërlidhet me të anglezën fjalë ''upper''? - ndoshti pë u pat nënjëtuo edhe si 'ëp'*? sikur në 'ën', më 'ëm' ?..), pë e ep-ër mëndonj se kanë të njëjtën rranjë, të njëjtin tingull p- që dëften të kjanët 'mbë' (sipër), të pshtetunët në mbifaqën e ndogjaje!

Për rrënja kaq të shkurtëra është shumë e vështirë të gjehet farkëtimi origjinal sepse përbëhen nda 2 shkronja.

Unë mendoj se origjinali duhet të ket qënë diçka si yp. Pastaj nga y kemi ndryshim në u dhe pastaj në ë dhe pastaj në e.

Sepse kjo yp (lart) shpjegon edhe s'yp ("sub-", poshtë).

Më tërheq edhe lidhja që mund të ket me hop, hopa

[bardus]

σαλάγη ,noise, outcry

= ZALLAHI f.
Rrëmujë dhe zhurmë e madhe, pështjellim, gurgule. Zallahi e madhe. Gjithë ajo zallahi. U bë zallahi.

[rrëqebull]

Taninaj kemi edhe një fushë të re: Barsoletimologjinë

qengj
Albanian
Etymology
From qingj (dial. Cham), from *(a)cíngla, double metathesis of Vulgar Latin *agniculus, diminutive of Latin agnus.
http://en.wiktionary.org/wiki/qengj

[Orakulli]

Category talk:Albanian terms derived from Vulgar Latin

Why it is determined as Albanian terms derived from Vulgar Latin, and not as Vulgar Latin terms derived from Albanian??

[Mallakastrioti]

Tre fiset e rendesishme Spartane, "Hyllejte (Yllejte), Dymanet (Thymanet) dhe Pamphylloi (Pamfylloi)", sipas autoreve Paul Cartledge,Antony Spawforth, ne vepren me titull "Sparta and Lakonia & Hellenistic and Roman Sparta", f.80, sjellin faktin e rendesishem qe keto fise ishin me prejardhje Iliro-Epirote dhe sipas disa etimologeve emri i "Hyllei" lidhet me "Illyria". Gjithashtu fakt interesant ne kete liber eshte se lidhja qe kerkohet midis Doreve (Iliro-Epirote sipas autoreve) dhe fisit "Doris" i Greqise Qendrore ka qene diçka e sajuar dhe me qellime propagandistike.



Ne se diçka e tille eshte e vertete atehere nuk kemi arsye te mos besojme qe emri i fisit te "Limo-Doreve" apo "LEM-THAREVE=TOKE-THAREVE" te mos te kete te beje me shqipen si dhe shpjegimin racional qe jep ajo:


(shkeputur pjesa me siper prej:A geographical and historical description of ancient Greece: with ..., Volume 2
John Anthony Cramer, f.104

[Zeus10]

θεός ∶ τύχα·
Ζεῦ, Δωδώνης μεδέων· τόδε σοι δῶρον πέμπω παρ ἐμοῦ ∶
Ἀγάθων
Ἐχεφύλου καὶ γενεὰ
πρόξενοι Μολοσσῶν
καὶ συμμάχων ἐν τ-
ριάκοντα γενεαῖς
ἐκ Τρωΐας Κασσάν-
δρας γενεά,
Ζακύνθιοι.

Ne mbishkrimin e mesiperm, dua te ndalem ne dy fjale τύχα dhe πέμπω. Ato perkthehen ne menyre empirike fat dhe dergoj. Ne fakt jane me shume se kaq, ato shprehin kuptime me te thjeshta shqip qe jane 'ngurtesuar' ne kuptime me komplekse "greqisht".

1.a. τύχη mund te jete urimi shqip të kesh, ti ki(ke, kesh)
b. mund te jete TY HY-ë(dmth: ty zot)
2. πέμπω eshte ne fakt: p(o)e boj (po bëj) (per ty)
Pra δῶρον πέμπω perkthehet: "dhurate po te bej"="dhurate po te blatoj"

ἐμοῦ natyrisht do te thote: 'nga mua'~ e mua= e imja

[Zeus10]

Gjithashtu te ben pershtypje forma gjinore e emrave si ne shqip:

Ζεῦ, Δωδώνης μεδέων
Zeu mbrojtes i Dodon-ës

kurse nje rresht me poshte gjejme formen ""greke"" ου

Ἀγάθων Ἐχεφύλου

por qe fare mire mund te jete (i) Agathon-it Ekefiloi

Pra ne fund te fundit nuk eshte nje forme e gjinores por dicka si kjo:



Pyrrhus, Kings of Epirus, Tetradrachm

Obv:- Head of Zeus Naios of Dodona l., wearing oak-wreath.
Rev:- BAΣIΛEΩΣ - ΠYPPOY Dione seated half to front on throne, holding transverse sceptre in r. hand and raising himation with l. over shoulder.

[Mallakastrioti]

Zeus, mua me del diçka e tille lidhur fjales "Μεδεών"
Ο Μεδεών ήταν αρχαία Βοιωτική πόλη=qytet i lashte i Beotise (?)

[Orakulli]

Ne mbishkrimin e mesiperm, dua te ndalem ne dy fjale τύχα dhe πέμπω. Ato perkthehen ne menyre empirike fat dhe dergoj. Ne fakt jane me shume se kaq, ato shprehin kuptime me te thjeshta shqip qe jane 'ngurtesuar' ne kuptime me komplekse "greqisht".

1.a. τύχη mund te jete urimi shqip të kesh, ti ki(ke, kesh)
b. mund te jete TY HY-ë(dmth: ty zot)
2. πέμπω eshte ne fakt: p(o)e boj (po bëj) (per ty)
Pra δῶρον πέμπω perkthehet: "dhurate po te bej"="dhurate po te blatoj"

ἐμοῦ natyrisht do te thote: 'nga mua'~ e mua= e imja

Po, ai eshte zberthimi i sakte.
Ndiq rrugen e foljes "bej". Folja "dhuroj-dhoro" eshte e lidhur me objektin qe e kryen 'dorw"

[Zeus10]

Zeus, mua me del diçka e tille lidhur fjales "Μεδεών"
Ο Μεδεών ήταν αρχαία Βοιωτική πόλη=qytet i lashte i Beotise (?)

E verteta si zakonisht eshte, qe 'mbrojtes' eshte nje kuptim i perafruar i Μεδεών, sepse folja e vertete ne "greqisht" permban rrenjen shqipe (me) ru=ru-aj:

[rrëqebull]

Fjala pikto-gramë.

Pikturë vjen nga pik pjesa më e thjeshtë e mundur e një pikture ose vizatimi ose gdhëndje.

Ndërsa pjesa gramë vjen ga graph-ma që nuk është gjë tjetër veç fjalëtingullonjësja gërv(isht).

Njësoj siç Zeus10 ka shpjeguar shkëlqyshëm me shkru nga me kru + sh- (zhurma e vazhduar kur grryejmë baltën e tharë për të skalitur mbi të) edhe tek "graphema", pjesa graph është shqipja gërv(isht)/grrëv(isht) me qenë se shkruheshin në baltë të thatë ose skaliteshin në gure.

[bardus]

Nga Dorianet na vjen edhe nje fjale tjeter e cmueshme,

σεῖα, seia. " I persecuted (Attic ἐδίωξα edioxa) (Cf.Homeric seuō move quickly,chase),shqip 'zë, ndjek' , per_`zë.Forma e Attic ἐδίωξα edioxaka te beje me foljen shqipe "ndjek"

PËRZË kal.1. E detyroj dikë të largohet nga dhoma, nga shtëpia, nga vendi etj., e ndjek me
forcë a me të keq; e nxjerr jashtë; dëboj .

Meqe u permend gerryej me lart, po sjell nje trajte tjeter te saj .

περιγῦρεύω, make a trench round "trench (n.) "track cut through a wood," later "long, narrow ditch", shqip gerryej.

περι γῦρεύω"gerryej", περι eshte e njejte me shq.pari "rrotull".

[Zeus10]

Fjala nderkombetare: "traum-a" sipas fjaloreve etimologjike, buron:

[from Greek: a wound]

Pra τραυμα, nuk do te thote vecse plagë. Por cfare eshte plaga ne vetvete?
Ajo eshte nje vend i/e/të vrarë

VRARË f. shVend i vrarë në trup, plagë, vragë, vurratë. Lidhi (mjekoi) të vrarën; Kishte shumë të vrara nëpër trup. I duken edhe sot të vrarat.

Ne fakt nuk eshte shume e veshtire te dallohet, qe ashtu sic ne shume raste te tjera, ky eshte varianti geg i te folures per fjalen : e/të vrarë= të vrame~t'vram-e.
Pra nje traume eshte nje e vrame=te vrame, ku pervec methatezes kemi dhe nje shkrirje te nyjes ne trupin e fjales, gjate formesimit si fjale e skolastikes.

[Mallakastrioti]

Ne se fjala italiane "angùsto"=NGUSHTË , do kish prejardhje prej latinishtes dhe kjo e fundit e huazoi prej "greqishtes" se lashte, atehere lind vetvetiu pyetja: Si ka mundesi qe kjo gjuhe, apo keto gjuhe nuk e zhvilluan me tej kete fjale, por ngeli ne nje stad primitiv? Ne krah te kundert kemi shqipen e cila ne menyre teje natyrale beri te mundur lindjen e disa fjaleve te tjera si ne rastet me poshte:

NGUSHTË mb.
1. Që ka një shtrirje të vogël në gjerësi; që ka një gjerësi më të vogël se ajo që nevojitet; kund. i gjerë. Rrugë (rrugicë) e ngushtë. Brez (rrip) i ngushtë toke.

NGUSHTË ndajf.
1. Me gjerësi të vogël a të pamjaftueshme, shtrënguar; kund. gjerë. E ka prerë (e ka qepur) ngushtë. Me një hapësirë të vogël për të banuar, për të punuar etj.; shumë afër me një tjetër, shtrënguar; kund. lirshëm, gjerë. Ishin ngushtë me shtëpi. Rrimë ngushtë.

NGUSHTËSI f.
1. Vetia e një sendi ose e një hapësire të ngushtë, të qenët i ngushtë. Ngushtësia e vendit (e dhomës, e shtëpisë...).
2. fig. Qëndrim i ngushtë për diçka; kufizim i tepruar në kuptimin, vështrimin, gjykimin a trajtimin e diçkaje; të qenët i ngushtë; kund. gjerësi. Ngushtësia mendore. Ngushtësia e botëkuptimit (e horizontit, e mendjes). Ngushtësia e tematikës.
3. fig. Gjendje e keqe ekonomike, ngushticë. Ngushtësia ekonomike.

NGUSHTËSIM m.
Ngushtim. Ngushtësimi i tematikës.

NGUSHTËSISHT ndajf.
1. Drejtpërdrejt dhe shumë afër, në mënyrë shumë të ngushtë. I lidhur ngushtësisht me luftën revolucionare. Të lidhur ngushtësisht njëri me tjetrin. Bashkëpunojnë ngushtësisht.
2. Duke u kufizuar vetëm në një rreth të vogël, në caqe shumë të ngushta.
Trajta ngushtësisht dialektore. Kriter ngushtësisht formal.

NGUSHTIM m.
1. Veprimi sipas kuptimeve të foljeve NGUSHTOJ, NGUSHTOHEM.
Ngushtimi i enëve të gjakut. Ngushtimi i tregjeve.

NGUSHTOHEM vetv.
1. vet. veta III. Bëhet më i ngushtë, humbet gjerësinë; kund. zgjerohet. Ngushtohet rruga (udha, shtegu). Iu ngushtuan rrobat.
2. vet. Na pakësohet vendi a hapësira e nevojshme midis njëri-tjetrit, ngjeshemi më afër njëri-tjetrit për të liruar vend; kund. zgjerohem. U ngushtuan me shtëpi. U ngushtuan në tryezë

NGUSHTOJ kal.
1. E bëj diçka më të ngushtë; kund. zgjeroj

NGUSHTUAR mb.
1. Që është bërë i ngushtë a më i ngushtë.
2. fig. Që është në gjendje të vështirë, që e ka punën keq.

NGUSHTICË f.
1. Grykë e ngushtë, që lidh me një rrip uji dy dete a dy oqeane njëri me tjetrin. Ngushtica e Gjibraltarit (e Dardaneleve). Kalon nëpër ngushticë.

NGUSHTIM m.
1. Veprimi sipas kuptimeve të foljeve NGUSHTOJ, NGUSHTOHEM.

[bardus]

Ne fjalet e meposhtme po ve nje interesante qe ka te beje me etimologjine e fjales termet ,ku dime qe edhe latinet kane terremoto, qe e nxjerrin nga terre-moto 'toke-levizje' dhe dikujt menjehere i shkon mendja se mund te jete huazim latin.Fjala helene

βαρυβρεμέτης , loud-thundering, mund te ndahet ne βαρυ 'e rende,e varur' sikur edhe tek

βαρύτονος ,deep-sounding, bariton,"me ton te rende,te varur", gjthashtu tek

βαρύκομπος ,loud-roaring, "kumbim i rende",keshtu ngelet gjymtyra tjeter

β`ρεμέτης"thundering", e cila mendoj lidhet me shq.RRËMET dhe ndoshta fjala termet vjen nga t`rremet dhe jo nga latinja terremoto.(?)

RRËMET m.
1. Rrymë uji që vjen me rrëmbim; vërshim uji. Shi me rrëmet shi i rrëmbyer.
2. vet. nj. përmb. Njerëzit, gjindja; turmë njerëzish. U mblodh rrëmeti. Kaloi përmes rrëmetit. Ç'është gjithë ky rrëmet këtu!
4. fig. Pështjellim, rrëmujë. Rrëmet i madh. Larg rrëmujës e rrëmetit.
RRËMETË f.
1. Degë me shumë fije të holla anash e në majë, që përdoret si fshesë. Rrëmetë shqope. Fshijnë oborrin me rrëmetë.