Metoda etimologjike e krahasimit te fjaleve analoge ne gjuhe te ndryshme

[Zeus10]

Ka shume metoda per te studjuar etimologjite e fjaleve dhe me kete origjinen e vete gjuheve, por une do ve perballe dy metodat me domethenese, qe arsyeja te thote, qe mund te japin rezultate me te mira:

1. Metoda krahasuese nga gjuha meme hipotetike

Kjo metode shume ne mode sot, ajo megjithese mbeshtetet ne nje koncept te gjithepranuar per te gjetur origjinen e fjaleve nga nje gjuhe meme, eshte ne thelb nje metode joshkencore. Kjo per dy arsye thelbesore:

a. sepse rindertimi i gjuhes meme behet mbrapsh, vetem duke u bazuar ne disa gjuhe "te forta" moderne drejt nje gjuhe fantazem, qe nuk ka asnje te dhene qe ka egzistuar ndonjehere.
b. fjalet e kesaj gjuhe jane te cfaredoshme, ato nuk reflektojne nje zhvillim natyror te gjuhes prej pasthirmave, onotomapemave apo semantikes se tyre te natyrshme, por me ane te disa rregullave te cuditshme, perftohen fjale 'proto", qe jane dhe me komplekse, se derivatet e tyre, ne kundershtim me pritshmerite tona, per fjale me te thjeshta.

2. Metoda e ndryshimeve semantike

Kjo metode, per mendimin tim, eshte metoda e vetme per te gjurmuar origjinen e fjaleve. Duhen gjurmuar ato qe une i kam quajtur kuptime/fjale elementare dhe duhet hetuar struktura e kombinimeve te tyre, per te kuptuar mekanizmin, se cfare kuptime te prejardhura me komplekse dalin si rezultat i ketyre kombinimeve . Ne kete detyre, duhet pare me vemendje cfare ka parasysh folesi primitiv i asaj gjuhe kur i ka dhene kuptim nje fjale. Psh, kur studjojme foljen shqipe thaj, prej te ciles rrjedhe pjesorja tharë apo mbiemri i tharë, nuk duhet te cuditemi, qe fjala angleze analoge w-ither-ed, eshte ne dukje dhe ne kuptim e njejte me ate shqipe. Pra krijimi i gjithe ketyre foljeve, emrave, mbiemrave, pra gjithe ketyre formave leksikore, buron nga nje folje/koncept primitiv i shqipes:

folja thaj me konceptin :

I heq diçkaje ujin ose lagështinë që ka brenda

por nderkohe nje gjuhe tjeter, greqishtja, nuk perdor te njejtin koncept/kuptim per tharrjen, kjo gje duke u mbeshtetur kryesisht ne qenjet e gjalla, kryesisht bimesine e shikon tharjen si nje cngjyrosje, duke perdorur:

ακρωμια-------α(parashtese privative) + κρωμια(ngjyre)-------> kuptimi---> çngjyruar

por e njejta gjuhe, nuk le pa perdorur nje tjeter kuptim te foljes shqipe thaj:

E kthen në diçka pa jetë, që nuk ushqehet me gjak e nuk punon (për pjesët e trupit); e prish, e bën të mos jetojë, të mos prodhojë etj. (për bimët, për pemët e për pjesë të tyre). I thau krahun sëmundja. Ia thau gjethet vapa (vrugu).
I thau, degët (rrënjët). I thau portokajtë (bajamet) ngrica.

Por cdo te thote diçka pa jete? Ajo do te thote me nje fjale te vetme: e vdekur, qe ka nje emer ne greqisht θάνατος. Eshte shume e qarte folja 'thaj' e shqipes, eshte ajo ku eshte marre kuptimi per te formuar nje kuptim ndryshe por te ngjashem ne nje gjuhe tjeter.

Metoda e dyte eshte nje metode qe ka rreziqet e saj, por ne thelb eshte me e sigurte se pseudoshkenca e "comparative linguistics" dhe eshte e rrokshme per cdokend, qe nuk deshiron te fantazoj apo fsheh dicka per publikun.

[IllyrianLegend]

Por cdo te thote diçka pa jete? Ajo do te thote me nje fjale te vetme: e vdekur, qe ka nje emer ne greqisht θάνατος. Eshte shume e qarte folja 'thaj' e shqipes, eshte ajo ku eshte marre kuptimi per te formuar nje kuptim ndryshe por te ngjashem ne nje gjuhe tjeter.

Ne greqishten e lashte apo te sotme?

[Zeus10]

Por cdo te thote diçka pa jete? Ajo do te thote me nje fjale te vetme: e vdekur, qe ka nje emer ne greqisht θάνατος. Eshte shume e qarte folja 'thaj' e shqipes, eshte ajo ku eshte marre kuptimi per te formuar nje kuptim ndryshe por te ngjashem ne nje gjuhe tjeter.

Ne greqishten e lashte apo te sotme?

Nuk ka greqishte te lashte dhe te re, ka vetem Gjuhe te Kishes Romane te Lindjes. Kemi vetem forma te ndryshme te saj, kryesisht te shkruara, qe ndryshojne vetem nga para/prapashtesat, por ne thelb kane te njejtin thesar leksikor me te njejtat rrenje fjalesh.

[IllyrianLegend]

Por cdo te thote diçka pa jete? Ajo do te thote me nje fjale te vetme: e vdekur, qe ka nje emer ne greqisht θάνατος. Eshte shume e qarte folja 'thaj' e shqipes, eshte ajo ku eshte marre kuptimi per te formuar nje kuptim ndryshe por te ngjashem ne nje gjuhe tjeter.

Ne greqishten e lashte apo te sotme?

Nuk ka greqishte te lashte dhe te re, ka vetem Gjuhe te Kishes Romane te Lindjes. Kemi vetem forma te ndryshme te saj, kryesisht te shkruara, qe ndryshojne vetem nga para/prapashtesat, por ne thelb kane te njejtin thesar leksikor me te njejtat rrenje fjalesh.

Dhe para kesaj gjuhes Romeie (apo "Gjuhe te Kishes Romane te Lindjes" siq e theksove ti), nuk ka ekzistuar nje gjuhe helene prej te qiles rrjedh gjuha Romeie e sotit?

[Zeus10]

Por cdo te thote diçka pa jete? Ajo do te thote me nje fjale te vetme: e vdekur, qe ka nje emer ne greqisht θάνατος. Eshte shume e qarte folja 'thaj' e shqipes, eshte ajo ku eshte marre kuptimi per te formuar nje kuptim ndryshe por te ngjashem ne nje gjuhe tjeter.

Ne greqishten e lashte apo te sotme?

Nuk ka greqishte te lashte dhe te re, ka vetem Gjuhe te Kishes Romane te Lindjes. Kemi vetem forma te ndryshme te saj, kryesisht te shkruara, qe ndryshojne vetem nga para/prapashtesat, por ne thelb kane te njejtin thesar leksikor me te njejtat rrenje fjalesh.

Dhe para kesaj gjuhes Romeie (apo "Gjuhe te Kishes Romane te Lindjes" siq e theksove ti), nuk ka ekzistuar nje gjuhe helene prej te qiles rrjedh gjuha Romeie e sotit?

Eshte shume e rendesishme menyra si e veshtron "Gjuhen Helene", si nje gjuhe etnike apo si nje gjuhe te elites fetare dhe cila figure adhurimi ka qene ne qender te saj. A ishte Jezusi personifikim i DIELLIT dhe me vone u mistifikua? Une them qe po. Mos te harrojme, qe figura qendrore e besimit te heleneve, ka qene Apolloni, pra DIELLI. Pra gjithshka ka te beje me religjionet dhe gjuhet e tyre, jo me etnite.

[Si1ri]

Duke menduar me ze ose me sakte duke menduar me germa.

Emri Jezu Krisht.
Je Zeusi <->Je Zeri <-> Je Ze (???)
Krisht <-> Kryq -> simbol i Diellit(???)
JeZe (I) Kryqit (Diellit)?

Ç'do fjal ka nje motivim e çdp fjale eshte e perbere nga simbol/e qe vetem shqipja i mbart dhe i shpjegon natyrshem.
Jam shum i prirur te mendoj ne menyren e P. Zheit. Kjo menyr arrin ti shpjegoj gjerat shum thjeshte, si veza e Kolombit.

[Zeus10]

Duke menduar me ze ose me sakte duke menduar me germa.

Emri Jezu Krisht.
Je Zeusi <->Je Zeri <-> Je Ze (???)
Krisht <-> Kryq -> simbol i Diellit(???)
JeZe (I) Kryqit (Diellit)?

Ç'do fjal ka nje motivim e çdp fjale eshte e perbere nga simbol/e qe vetem shqipja i mbart dhe i shpjegon natyrshem.
Jam shum i prirur te mendoj ne menyren e P. Zheit. Kjo menyr arrin ti shpjegoj gjerat shum thjeshte, si veza e Kolombit.

Ne " Greqishten e Vjeter" egziston e njejta fjale si ne shqip, per kuptimin 'zien':

ZIEJ kal.1. edhe jokal. Nxeh ujë ose një lëng tjetër në një enë derisa të marrë valë, bëj që të valojë një lëng duke e nxehur; vet. veta III. merr valë uji a një lëng tjetër pasi është nxehur shumë. Zjeu ujin (qumështin). Zjeu një tenxhere me ujë. Zjeu raki nxori raki me kazanin e rakisë. Zjeu uji (qumështi).
2. edhe jokal. Valoj diçka në ujë ose në një lëng tjetër për ta bërë gjellë, për ta zbutur, për ta pastruar etj.; vet. veta III valon diçka në ujë ose në një lëng tjetër. Zjeu mishin (fasulet). Zjeu një vezë. Zjeu rrobat. Zjeu eshkën. E ka zier shumë. E zjeu në tenxhere. E zien ngadalë. Zjeu gjella (mishi, orizi). Zieni rrobat.
3. jokal. vet. veta III. Tharmëtohet, tharbëtohet. Po zien vera. Po ziejnë bërsitë. Zien ndër vete.
4. jokal. vet. veta III. Më ngjethet e më shpon trupi a një pjesë e trupit, më bëhet miza-miza. I ziejnë këmbët nga lodhja. I ziente krahu (trupi).
5. jokal. vet. veta III. Më bën një zhurmë shqetësuese, më buçet (veshi etj.). I ziejnë veshët. I ziejnë trutë.
6. jokal. vet. veta III fig. Ka gjallëri e vlon nga njerëzit, nga lëvizjet, nga zhurmat etj.; gumëzhin; është i mbushur plot me njerëz, me kafshë etj., që lëvizin shpejt, plot zhurmë e në mënyrë të çrregullt. Zien vendi (sheshi). Zienin malet nga partizanët. Ziente kantieri nga puna (rruga nga makinat). Ziente shtëpia nga këngët. Ziente turma.
7. jokal. vet. veta III fig. Bëhet me shumë gjallëri, kryhet me vrull (një punë, një veprimtari etj.); vlon. Zien puna. Zien kënga. Zien jeta. Ziente lufta. Ziejnë diskutimet. Diçka po zien këtu diçka po përgatitet, diçka po ndodh.
8. jokal. fig. Zhvillohet me forcë, me gjallëri e në mënyrë të stuhishme, shfaqet në mënyrë të papërmbajtshme (një ndjenjë, një mendim etj.); vloj për brenda sa mezi e mbaj veten. I zien dashuria (urrejtja) në zemër. I zienin në kokë mendimet (dyshimet). Ziente nga zemërimi. Ziente nga dëshira. Ai po ziente përbrenda. Ziente me vete.
* I zien (i vlon, i lëvrin) gjaku shih te GJAK,~U I. Zien kazani shih te KAZAN,~I. Zien si kazan shih te KAZAN,~I. Ziejnë në një kazan janë të gjithë njëlloj.
Nuk kanë ndonjë dallim nga njëri-tjetri. I zien koka ka shumë punë, shqetësime, halle etj. e s'di nga t'ia mbajë. I zien (i digjet) toka (trualli) nën këmbë shih te DIGJEM.

Dielli, eshte konsideruar me te drejte ne te gjitha koherat nje objekt qe zjen, pra dielli eshte ai qe zje-n--->ζειν

ζε-ιν----->ζε(rrenja) + ιν(prapashtesa e jokalimtares)

Ζε-ύς si personifikimi I DIELLIT bart dhe emrin e tij, ai qe zien:

[IllyrianLegend]

Duke menduar me ze ose me sakte duke menduar me germa.

Emri Jezu Krisht.
Je Zeusi <->Je Zeri <-> Je Ze (???)
Krisht <-> Kryq -> simbol i Diellit(???)
JeZe (I) Kryqit (Diellit)?

Ç'do fjal ka nje motivim e çdp fjale eshte e perbere nga simbol/e qe vetem shqipja i mbart dhe i shpjegon natyrshem.
Jam shum i prirur te mendoj ne menyren e P. Zheit. Kjo menyr arrin ti shpjegoj gjerat shum thjeshte, si veza e Kolombit.

Ne " Greqishten e Vjeter" egziston e njejta fjale si ne shqip, per kuptimin 'zien':

ZIEJ kal.1. edhe jokal. Nxeh ujë ose një lëng tjetër në një enë derisa të marrë valë, bëj që të valojë një lëng duke e nxehur; vet. veta III. merr valë uji a një lëng tjetër pasi është nxehur shumë. Zjeu ujin (qumështin). Zjeu një tenxhere me ujë. Zjeu raki nxori raki me kazanin e rakisë. Zjeu uji (qumështi).
2. edhe jokal. Valoj diçka në ujë ose në një lëng tjetër për ta bërë gjellë, për ta zbutur, për ta pastruar etj.; vet. veta III valon diçka në ujë ose në një lëng tjetër. Zjeu mishin (fasulet). Zjeu një vezë. Zjeu rrobat. Zjeu eshkën. E ka zier shumë. E zjeu në tenxhere. E zien ngadalë. Zjeu gjella (mishi, orizi). Zieni rrobat.
3. jokal. vet. veta III. Tharmëtohet, tharbëtohet. Po zien vera. Po ziejnë bërsitë. Zien ndër vete.
4. jokal. vet. veta III. Më ngjethet e më shpon trupi a një pjesë e trupit, më bëhet miza-miza. I ziejnë këmbët nga lodhja. I ziente krahu (trupi).
5. jokal. vet. veta III. Më bën një zhurmë shqetësuese, më buçet (veshi etj.). I ziejnë veshët. I ziejnë trutë.
6. jokal. vet. veta III fig. Ka gjallëri e vlon nga njerëzit, nga lëvizjet, nga zhurmat etj.; gumëzhin; është i mbushur plot me njerëz, me kafshë etj., që lëvizin shpejt, plot zhurmë e në mënyrë të çrregullt. Zien vendi (sheshi). Zienin malet nga partizanët. Ziente kantieri nga puna (rruga nga makinat). Ziente shtëpia nga këngët. Ziente turma.
7. jokal. vet. veta III fig. Bëhet me shumë gjallëri, kryhet me vrull (një punë, një veprimtari etj.); vlon. Zien puna. Zien kënga. Zien jeta. Ziente lufta. Ziejnë diskutimet. Diçka po zien këtu diçka po përgatitet, diçka po ndodh.
8. jokal. fig. Zhvillohet me forcë, me gjallëri e në mënyrë të stuhishme, shfaqet në mënyrë të papërmbajtshme (një ndjenjë, një mendim etj.); vloj për brenda sa mezi e mbaj veten. I zien dashuria (urrejtja) në zemër. I zienin në kokë mendimet (dyshimet). Ziente nga zemërimi. Ziente nga dëshira. Ai po ziente përbrenda. Ziente me vete.
* I zien (i vlon, i lëvrin) gjaku shih te GJAK,~U I. Zien kazani shih te KAZAN,~I. Zien si kazan shih te KAZAN,~I. Ziejnë në një kazan janë të gjithë njëlloj.
Nuk kanë ndonjë dallim nga njëri-tjetri. I zien koka ka shumë punë, shqetësime, halle etj. e s'di nga t'ia mbajë. I zien (i digjet) toka (trualli) nën këmbë shih te DIGJEM.

Dielli, eshte konsideruar me te drejte ne te gjitha koherat nje objekt qe zjen, pra dielli eshte ai qe zje-n--->ζειν

ζε-ιν----->ζε(rrenja) + ιν(prapashtesa e jokalimtares)

Ζε-ύς si personifikimi I DIELLIT bart dhe emrin e tij, ai qe zien:

Une mendova Zeus- ze (zhurm). Murmurima (zhurma qe leshon rrufeja)

[Zeus10]

Une mendova Zeus- ze (zhurm). Murmurima (zhurma qe leshon rrufeja)

Kjo fjale njerrokeshe bart shume kuptime ne shqip. Ajo i shkon shume pershtat nje hyjnie si Zeus, qe ishte zhurmë e ditë/dritë/diell(Δίας) ashtu sic eshte rrufeja: dritë dhe gjëmim ne te njejten kohe.

God of the sky, lightning, thunder.