Etimologjia e fjales.

[rrëqebull]

Te dyja sinonimet egzistojne ne latinisht

[quoteemgrabatus]grabātus, i, m. Macedonian, = κράβατος, a small or low couch, a pallet, campbed (syn.: lectus, cubile, stratum, torus), Cic. Div. 2, 63, 129; Lucil. ap. Non. 181, 29; Petr. 97; Sen. Ep. 18; 20; Verg. M. 5; Mart. 6, 39, 4; 12, 32, 11; Cat. 10, 22: argento inaurato tectus, Scaev. Dig. 33, 7, 20 fin.; Vulg. Marc. 2, 4; id. Act. 5, 15; collat. form grabātum, i, n., Cael. Aur. Acut. 2, 37.[/quoteem]

dhe ne te ashtequajturen "Greqishte e Vjeter", qe tingellon aq shqip, sa nje hibrid midis labit dhe gegut, po te mos ishte shkruar me shkronja "greke", do mendonte qe eshte shkruar ne dialektin e tij:

στρωμνή------(lexohet)------shtromnë ose shtromni

sipas

SHTROJË f.1. Shtresë a rrobë që shtrohet për të fjetur ose për të ndenjur butë. Shtrojë e butë. Shtrojë e leshtë. Shtroja e shtratit. Shtrojë e mbulojë. Mbledh (ngre) shtrojat. U ngrit nga shtroja.

qe natyrisht ne kuptimin modern, do te jepte dyshekun.

Natyrisht burimi i saj eshte folja shtroj:

SHTROJ kal.
1. Hedh diçka mbi një send a mbi një sipërfaqe, aq sa të formohet një shtresë pak a shumë e trashë
4.Përgatit shtratin për të fjetur, hap shtresat e mbulesat.

Saktësisht.

[Zeus10]

Ne fjalorthin e Mitrush Kutelit faqe 238:
fjalorth
per fjalen 'nguros' egziston ne arbërishte, ngrafis:



sic shihet u-ja ne mes te fjales 'gur' ka rene---> ng(u)rafis ndryshe nga shqipja qe e ruan ate nguros:

NGUROS kal.E kthej në gur një qenie të gjallë (sipas përfytyrimeve të përrallave e të mitologjisë mbi qeniet me forcë të mbinatyrshme); e bëj si gur.

Po ashtu me prapashtese-mbaresen fis, kjo fjale e zhvilluar ne nje mjedis te vecuar-izoluar, te shqipes ngjason nga ana grafike me fjalen greke: γραφ-ειν. Por keto fjale, skane asnje lidhje me njera tjetren. Ashtu sic e kemi thene me pare, fjala "greke", γραφ-ειν e ka origjinen nga nje fjale teresisht shqipe, qe origjinon nga nje onomatopeme garv-ish pas nje methateze grav-ish---->γραφ
Fjala gerrvish nga ana e saj ka si faze te ndermjetme deri te onmatopema, foljen:

GËRRYEJ kal.1. Ha pak e nga pak sipërfaqen e një sendi me diçka të fortë për t'i hequr një pjesë, një shtresë të tij a diçka që është ngjitur në të ose për ta pastruar. Gërryej drurin. Gërryen murin. Gërryej enën.
2. Ha pak e nga pak tokën, shkëmbin etj. dhe hap një vrimë a një gropë. Gërryen tokën (shkëmbin). Gërryej dhëmbin. Kodrën e kanë gërryer ujërat. Lumi (përroi) e ka gërryer shtratin. Urithi gërryen dheun.

[Val9]

Pershendetje,

dua te di me shume rreth fjales shqipe "mall", pra thene ndryshe produkt, artikull.

Edhe ne turqisht thuhet "mal" per kete gje?

http://www.turkishdictionary.net/?word=mal

Ka ndonje spjegim? Etimologjija...

[Arban bArbArian]

Pershendetje,

dua te di me shume rreth fjales shqipe "mall", pra thene ndryshe produkt, artikull.

Edhe ne turqisht thuhet "mal" per kete gje?

http://www.turkishdictionary.net/?word=mal

Ka ndonje spjegim? Etimologjija...

kjo pyetje ma kujton atë shprehjen 'cila eshte ma e vjeter pula apo veza' n'ket rast e dim qe Mali (malet) eshte më i vjeter se Malli , ndersa sipas mendimit tim mal rrjedh nga fjala shkronje M qe dmth me Mbajt maj maju maje geg 'ma' ,L-ja mund te jet L-isa L-ule etj pra Ma-L(isa) , kur erdh nevoja per grumbullim te Llojeve te ndryshme ne nje vend te caktuar Mali ishte shembell perfect.
Ndersa sa i perket turqishtes nuk eshte vetem ajo qe i thot Mal sh.Gujarati માલ Māla , Hindi माल Māla , Tajik молҳо molho etj , kjo si pasoj e prezences t'shqiptarve ne ato anë.

[Val9]

^^

Pra "mali" dhe fjala "mall" kan te njejten prejardhje? Se ne male zakonisht eshte mbledh malli (drunjt, lisat...)?

[Arban bArbArian]

gjithmon sipas mendimit tim ,duke theksuar qe nuk jam specialist ,metoda ime eshte qe te them diqka me argument mirpo me shpres qe antaret e forumit te me permirsojn nqoft se jam gabim , ne kete menyr permirsohem edhe vet .
Sipas mendimit tim vet fjala Më qe eshte babai i gjitha fjalve per te mbajtur diqka si.per.shembull Ma mai maj maje mbaje men mend mun mundesi etj ndersa Më spaku si shkronj sepse si fjal eshte më e vjeter e ka prejardhjen nga stol ulse me tri këmbë , ne kosov i themi shkom , kjo sepse qendrimi i nje objekti ne tri këmbë eshte më i sigurt sesa ne dy ose kater , ndersa fjala shkom shkëmbë vjen nga ulja dmth qitja prej perdorimi e këmbëve , pra kur qendron ne këmb je duke u mbajtur k(ka)m(mbahna) kur te ulesh skëmb S-ja eshte mohuese p.sh. ka ska bën sbën këmb skëmb-shkëmb

[Val9]

^^

Arban nuk e kuptove pytjen time e doli krejt dikah tjeter me spjegu, hah.

Une pytja per fjalen "malli" (ne anglisht "goods", "ware") se a ka ndonje lidhje me fjalen "mal".

Pra ptya per:

MALL II m.
1. ek. Produkt i punës, që plotëson një nevojë të njeriut dhe që prodhohet për t'u këmbyer ose për t'u shitur; send i prodhuar për t'u shitur. Mall i mirë (i lirë, i shtrenjtë). Mallra ushqimore (industriale). Mall shqiptar (i huaj). Mallra të përdorimit të gjerë. Depo mallrash. Tren (vagon) mallrash. Agjencia e mallrave.
Shitja (blerja) e mallrave. Prodhimi i mallrave. Sasia (cilësia) e mallrave.
2. bised. Pasuri, kryesisht e patundshme, që mund të shitet ose të blihet; pasuri private, shoqërore a shtetërore. Mall belik. vjet. pasuri shtetërore. Mall i trashëguar. Mall e gjë. Malli i shtëpisë. Është malli i shtetit (i kooperativës). I zoti i mallit.
Kishte shumë mall e para. E hëngri (e shtoi) mallin. Shinte në mallin e botës
(si në mallin e vet, si në mallin e babait).
3. bised. mospërf. Njeri ose send pa vlerë a pa rëndësi. E njoh mirë se çfarë malli është ai. Këto fjalë s'janë të tuat, janë mall i tjetërkujt. Mall bajat.
* Mall belik mall pa zot, diçka e lënë pa rojë e pa kujdesie. Mall pa zot diçka, për të cilën s'kujdeset askush, diçka me të cilën gjithkush mund të bëjë ç'të dojë.
S'e bëj mall dikë a diçka s'i jap rëndësi, s'e vë në hesap. Nuk ia dinte skajin mallit (pasurisë) shih te SKAJ,~I.

[Arban bArbArian]

dhe un ju thash qe te gjitha vijn nga M , ja nje shembull tjeter qe e permenda ma heret , fjala men mendje , kur ta zberthejm dalin dy rrenje 1 M 2 en , en dmth mu endë , u enda , endacak , dhe cilsia më e madhe e mendjes eshte mu endë sa ne kinë sa ne amerik , sa ne hanë sa ne tokë , fjales dhe cilsis EN kur tja shtojsh M dmth me i Majt Ent ment
pra tkthehemi edhe njeher te mal mall , gjithmon duke analizuar domethenjen dhe prejardhjen e ati koncepti , pra mal eshte mountain qe 'ma' lisa lule barishta kafsh metale etj pra maL Lë per mendimin tim vjen nga dija koncepti qe mesohet nga Feja qe Zoti Kriusi i vendosi Malet pasi qe e krioj token , shkenca thot qe toka ka qen e pabanueshme pra Lë jan ato gjera qe jan vendos ma von 'të lëra' dmth mali mban gjera te Lëra aty qe nuk kan qen gjith por jan vendos , por simbas Fesë dhe shkences edhe vet metali nuk eshte i ksaj bote ,ne qoft se tparet e mi kan pas dijeni per kete ,dhe eshte shum e mundshme qe kan pas at'her e kan quajtur mal atë qe mban gjerat e lëna aty më pas.
Mall vjen prej Mal qe dmth MaL(loje) mban lloje të ndryshme - goods

[Zeus10]

Une mendoj, qe fjala: 'mall', eshte nje huazim ne shqip dhe ky term, eshte zhvilluar ne nje mjedis jo-shqipfoles. Persa i perket fjales, mal-a(mal), ajo eshte krijuar ne tri faza:
1. Bashtingellorja kocke(baza) qe eshte m-ë-ja, qe bart konceptin baze, te ma-dhesise ose me sakte te m(b)a-rtjes, sepse madhesia, ka te beje me koncepin e mbajtjes(ne gjatesi, lartesi, peshe, volum etj)
2. Por ky koncept finalizohet kur shtohet zanorja(mishi) 'a', duke formuar rrokjen elemetare ma=mbaj, qe i jep kuptimin qe diskutuam ne piken 1
ne rastin tone, fjala ma-l, ka nevoje per asocjimin e tingullit tjeter kocke l, i cili, me nje "a" tjeter mish, formon nje tjeter kuptim elemantar: la=lartë
3. Shtohet l-a, duke krijuar nje fjale dy-rrokeshe ma-la, qe gjuha me vone e redukton ne mal.
Fjalet nuk jane ashtu sic thote Ferdinand de Saussure, lidhje pa kuptim te tingujve, ato ne fakt shprehin nje lidhje llogjike dhe per rastin tone ma-la (mal) do te thote: madhesi e larte, ose diçka qe 'mban lart', ose me dy fjale 'dicka e larte'.

[Zeus10]

Deshiroj te shpreh mendimin tim, per dy shprehje te tjera shqip, qe jane formuar ne te njejten menyre si fjala mal(a) : vela dhe vala.
Bashketingellorja 'kocke' "v" e shoqeruar nga nje zanore, jep gjithmone kuptimin e vendosjes, pra foljen vë.
Ne termin va-la, ashtu sic ne shpjegimin e ma-la, kuptimi i dy rrokjeve eshte : vendosur lart.
Te njejtin shpjegim, kane keto dy rrokje dhe ne termin vela, por mesa duket, 'mishi' pra zanorja e rrokjes se pare eshte e ndryshme, ndoshta per te na informuar qe kemi te bejme me nje folje kalimtare ne vend te jokalimtares, sepse ve-len duhet dikush ta ve-ndos, kurse va-la eshte va-në vete.
Interesant, eshte perdorimi i kesaj rrokjeje ne termin ve-zë. Rrokja e pare e emrit, perseri na informon qe dicka eshte ve-ndosur, ne ve(o-vu-m)(lat) ose uo-vo(it). Te gjitha keto rrokje, bejne kuptim ne shqip dhe ne asnje gjuhe tjeter, prandaj une dua ta korrigjoj, pak ate qe thashe me siper per Saussure, sepse ai ndoshta nuk ka ditur shqip.

[Arban bArbArian]

me sa po kuptoj un gjuha shqipe qenka sikur njerzimi , pra me At e FareFis , p.sh shkronja D dmth Dë Du Do , nga forma e D un po shoh nje njeri me Duar te hapura qe përqaf (_) , pra nga ky At kemi ETimologjin e mijra fjalve qe shprehin Dashurin , Disa shembuj , Dëshir D shi , du të bie shi, nga kjo vij familiare kemi Dashuri i/e Dashur Dasht etj pastaj shkronja I i qendron e vetme pa kthes lakes dhe tregon ni diqka x y ,nga kto dya kemi D (du) I(x/y) pra 'du të di të gjitha gjerat ni nga ni' , pastaj nga Di kemi Dilë dill dijell ill yll,sipas mendimit tim Dill dmth D(du)i(ta,di)ll(llojet) , pse lloje , sepse Deshira eshte per ta arritur Diten per te kapur pamjen e llojeve te ndryshme i njeri i bimë i pem i kafsh etj p.sh kur thuhet i Di llojet Dilloj ose i Dalloj duket shum afer me fjalen Dill , pastaj nga fjalet Dëshir Dill me dit llojin,kuptojm fjalen Drit , Du rrit sepse drita eshte jetsore per rritjen e gjallesave sidomos bimsis , argument per kete me duket se eshte edhe fjala Dit T vija lart horizontale tregan rrafshin dmth 'në të' , pra D(du)i(me,dit)T(tokën) qka ka në Të
Per kete arsye thash qe Mal mall dmth ma lloj sepse duhet ta qesim veten ne poziten e atyre qe kan jetuar ne at koh , pra qfar ka qen jetsore per ta , per mendimin tim ma e rendesishme ka qen malli qe eshte gjetur ne mal s.p.sh siq that Val9 druri guri metali ushqimi etj
pastaj paskemi fjalen Malli , më murr malli per familje atdhe shtepi etj , ne kosov e kemi nje shprehje 'nese pihesh (dehesh) me raki neser qpihesh , a boni tnzuni malli(goods) kurr sun qpihesh' ,dmth me u deh me mall e ka kuptimin me u preokupu me llojet e gjerave te ksaj bote , per ata thuhet më murr malli ,dmth spata koh per familje shtepi etj duke vrapu mbas mallit

[Arban bArbArian]

e njejta gje vrehet edhe me shkronjat tjera , Zë per shembull , z dmth me nzan e zura e zuri etj , vet forma e Z eshte zik zak dmth her andej her kendej , sikur duke u munduar ta Zësh nje pul ose ni flutur , ky eshte rregull i gravitetit dhe mnyres se jetes t'ksaj bote ,'ikja zikzak eshte ma e sukseshme se ikja vij drejt' nga Z kemi fjalen Zëri ky veprim quhet Zuri ,sepse duke e perdorur 'frymen gojen gjuhen buzet nofullen fytin' pra me an te organeve nZinet fryma dhe del fjala , nese e nzen frymen ngusht at'her fishkllon , nga kjo pastaj kemi fjalen nzënës , pra nzënja e mësimeve me Mendje , pastaj zjari qe nuk gjendet si uji p.sh por duhet nZën ndez dhez , kur dhizet duhet Zën me er pra duke i fry = zjerm ,nqoft se ja nal eren/ajrin nalet ska zierm, nga zierm kemi zier me pergatit ushqim , nga kjo kuptoj qe fjala shqip per ngjyren Zi e zez duhet te jet prej procesit te perdorimit te zjarit per zierje , sepse zjari e len atë ngjyr kur takohet me ndonje objekt si entë ose metal ose dru , e nzin , nga zi duket se eshte edhe fjala errsir erdhzir ne kombinim me terr errët err+zi errsi
Ar-sy-eja pse po i them kto gjera eshte kjo , nese i kemi ne gjuhen shqipe kta etër te fjalve D T Z U A O S K etj at'her mund te themi qe gjuha e sotme shqipe eshte e pa ose shum pak ndryshuar , sepse nuk ka ku shkon ma larg se fjal me ni shkronj , qfar them eshte se nuk ka pas Ilirishte as Pellasgishte as Etrurishte etj etj etj sepse nese dikush thot qe e kemi prejardhjen nga iliret ose pellazget at'her gjuha duhet po ashtu te psoj ndryshime te llojit shqip anglisht pershembell , mirpo me kto fjal me nga ni shkronj mar guxim dhe deklaroj qe shqipja eshte Ilirishtja Etrurishtja Pellazgishtja etj , llogarite qysh dush perfundimi i njejt del nuk ka mundsi tjeter ,flm.

[Zeus10]

Ne mes te Romaneve te Lashte, egzistonte nje veshje BRACAE - trowsers, pantaloons.

Autori i kesaj prurjeje vazhdon:

The Latin word braccae is the same as the Scottish "breeks" and the English "breeches."

Autori le pa permendur qe kjo fjale egziston dhe ne shqip:

BREKË f. vet.1. Veshje e brendshme e hollë, që mbahet në trup nga mesi e poshtë; të mbathura, mbathje. Brekë të shkurtra (të gjata). Brekë pambuku (mëndafshi, leshi). Brekë banje.

Fjala romane BRACAE eshte nje huazim i tyre nga Daket dhe duke pasur parasysh qe pantallonat, jane thjeshte nje veshje qe mbulon pjesen e poshtme te trupit mund ti kete filimet e saj, nga fjala e mesipermeme. Egziston nje fjale shqipe, qe perdoret posacerisht per variantin e gjate te tyre.

BRAKESHA f. vet.Brekushe të bardha. Vesh brakeshat.

BREKUSHE f. vet.Veshje e jashtme prej leshi, prej pambuku etj., e qepur si brekë të gjata e të gjera. Brekushe të gjera. Brekushe të bardha (të zeza). Brekushe pambuku (leshi). Një palë brekushe.

[Val9]

Une mendoj, qe fjala: 'mall', eshte nje huazim ne shqip dhe ky term, eshte zhvilluar ne nje mjedis jo-shqipfoles. Persa i perket fjales, mal-a(mal), ajo eshte krijuar ne tri faza:
1. Bashtingellorja kocke(baza) qe eshte m-ë-ja, qe bart konceptin baze, te ma-dhesise ose me sakte te m(b)a-rtjes, sepse madhesia, ka te beje me koncepin e mbajtjes(ne gjatesi, lartesi, peshe, volum etj)
2. Por ky koncept finalizohet kur shtohet zanorja(mishi) 'a', duke formuar rrokjen elemetare ma=mbaj, qe i jep kuptimin qe diskutuam ne piken 1
ne rastin tone, fjala ma-l, ka nevoje per asocjimin e tingullit tjeter kocke l, i cili, me nje "a" tjeter mish, formon nje tjeter kuptim elemantar: la=lartë
3. Shtohet l-a, duke krijuar nje fjale dy-rrokeshe ma-la, qe gjuha me vone e redukton ne mal.
Fjalet nuk jane ashtu sic thote Ferdinand de Saussure, lidhje pa kuptim te tingujve, ato ne fakt shprehin nje lidhje llogjike dhe per rastin tone ma-la (mal) do te thote: madhesi e larte, ose diçka qe 'mban lart', ose me dy fjale 'dicka e larte'.

Pra sa kuptova i bie qe fjala "malli" dhe "mal" (ma-la) ska asnje lidhje?

[Zeus10]

Pra sa kuptova i bie qe fjala "malli" dhe "mal" (ma-la) ska asnje lidhje?

Nuk mendoj se kane kurfare lidhjeje.