vijon..
2)
Shqiteza
Shqiteza e bardhë e bardhë
lëure fërshëllimzën,
të shkrehet dejti
ka ana e desprit,
të nisen anizit.
E par' e anivet
është ngarkuar pjono trima;
e dyt' e anivet
është ngarkuar pjono vasha;
e tret' e anivet
vjen pjotë bukë e verë.
Ato nisen e më bien
ndë përroit Kalavrisë.
Fanmira mbi katund
sbardhulonjën vashazit
bilat e të huajvet
ndër rehjet e ruanjën.
E nje mall i fshehurith
i shprishet ndë zëmërt
e një lotë e bukurëz
i pushtron syzit!
2) Il cigno bianco
---------------------------------------------------
Alla canzon del candido
cigno s'acqueta il mare,
e le galere profughe
s'apprestano a salpare.
La prima colma di fanciulli, ed era
di giovanette piena la seconda,
ma la terza galera
carca di vettovaglie e seteria.
Staccasi dalla sponda
e innanzi va la compagnia dolente
verso i Calabri lidi in occidente.
Ma allor che le straniere
donne in sembiante lieto
accorreranno per vedere i profughi,
un affetto segreto
ai peregrini il core
gonfierà di dolore,
e di soavi stille
si veleran le tremule pupille.
3) Të Fa'a Katundit
Gjith'e veshur ndër të zëza
duall një vashë ka hora,
vate marrë uratzën
uratën e dheut të tyre.
Përpoqi mënin e zi 5
e këputi degë të fjetëm;
përpoqi mollën e këputi
dega me molla t'erma.
Mbjodh lule ndë prëhrit,
prana u vuri tue qarë 10
prosopin'e dheut të tyre:
- “O të fala, dheu ynë,
të fala, së më te lë
e s'kam të të shoh u me !
Nëng kam dhe u ku të vete, 15
pa një horë ku të mënojë,
pa një shpi te ku te mbjidhëm.
Këto dega e këto lule
veshken si të të jenë larg,
fare mallin dhe më nxierrë.
-----------------------------------------------------------
3) Addio al Villaggio
Avvolta tutta in luttuoso ammanto,
dalla cittade una fanciulla uscìo;
con le pupille bagnate di pianto
prese commiato dal suolo natìo.
A un gelso moro s'accostò per via
e ne divelse un ramoscel frondoso;
poi vide un melo e colse, come pria,
carco di pomi un bel ramo odoroso.
E molti fiori nel grembial raccolse:
i belli, i cari fior del patrio suolo;
indi al paterno loco si rivolse,
proruppe in pianto e diede corso al duolo:
- "Addio! per sempre addio! Terra natìa,
terra dei padri miei che lieta amai,
salve, ch'io t'abbandono, o patria mia,
o patria mia, non ti vedrò più mai!
Ed in balia del fato, alla malora,
raminga me ne andrò di villa in villa,
né fia città dove trovar dimora,
né tetto ove raccogliermi tranquilla.
Ma questi rami del mio suol natìo
e questi fior, come saran lontani,
pria d'appagare il tenero desìo
avvizziranno, ahimè! tra le mie mani...
4) Ngushti Moresë
Ish një Turk shumë i keq,
ish me një të lidhurith.
Mosnjerì e guxon' t'i fjit,
po një vash'e Arbëreshe
kuturisi e m'i foli:
- “Zot, ndo je ti aq i keq, 5
do të vëmi një ngusht bashkë:
Cili nesh të dirë
më të pirë qelqe më vere?
Ti vë pra të lidhurìn
e u vë shtran' e terjorìsur 10
me gëlpenje të mundashtë”. -
Turku dish e qe kutjend,
vasha porsiti kriatet:
- “Kur t'i shtini verë Turkut,
pjot ju kupën më ja bëni; 15
kur më shtini verë mua,
pjot kupën mos m'e bëni,
pikën uj' edhe m'i shtini“ –
Pra ndë mest tryesës,
ajo e kuqe e tuke qeshur, 20
mbë të marrë qelqin me verë
i shtu mbrenda borë të bardhë.
Turku i marrë nga ajo harè,
tue pirë e mbjuar kupën,
dal ndë thronit u qikar, 25
atjè i qëlloi gjumë.
Zonja vashe të lidhurìn
armatosi e u nis me të,
dreq zallit detit.
Hipi ani të rahur erës, 30
përtej detin u prë.
Po si ra te zalli huaj,
ndënj' si e stisurëz
e përier detit:
Mori e bukura Moré, 35
si të lé u më së të pé !
Atje kam u zotin tatë,
atje kam u zonjën mëmë,
atje kam edhe tim vëlla:
gjithë të mbuluar nën dhé ! 40
Mori e bukura Moré,
si të lë u me së te pé !
------------------------------------------------------------------
4) La scommessa della morea
Era un Turco assai fiero
e seco avea, legato, un prigioniero.
Nessun avea l'ardire
di favellar con lui; ma l'ebbe l'animo
una patrizia giovane
ed a quel fiero Turco prese a dire:
- Signor, benchè tu sia cotanto altero,
sempre che tu lo vuoi,
poniamo una scommessa fra di noi,
gareggiando al bicchiere,
il vin chi di noi due resista a bere.
Tu metterai in premio il prigioniero
ed io porrò il mio letto immacolato
di serici serpenti ricamato. -
Della scommessa il Turco fu assai lieto;
ma le sue ancelle ella ammonì in segreto:
- Allor che al Turco il vino mescerete
colma colma la tazza gli farete,
ma quando a me voi mescerete il vino,
sempre vuota lasciatela un tantino,
ed ogni volta che me lo versate
qualche goccetta d'acqua mescolate. –
Banchetta la donna accesa in viso,
tutta gioia e sorriso
e astuta, pria di bere,
mettea la neve dentro il suo bicchiere.
Rapito da quel gaudio il Turco altero,
bevea le tazze senza prender fiato,
ma il vin lo vinse e gli annebbiò la mente
e sulla sedia si piegò accasciato
e vi si addormentò profondamente.
Le armi ella diede allora al prigioniero,
s'avviarono entrambi verso il mare
e rifugiati sovra un bastimento,
presero il largo con prospero vento
e si fermaron nel lido straniero.
Discesi, al mare le pupille fisse,
stette impietrita la fanciulla e disse:
- O mia bella Morea, dal dì che ti perdea
io più non t'ho veduta!
La mamma ivi ho lasciata,
lasciato ho mio fratello; ivi la muta
spoglia del padre mio v'è sotterrata !
O mia bella Morea,
dal dì ch'io ti perdea
io più non t'ho veduta !
5) Kostantini e Jurèndina
Ish një mëmë shumë e mirë,
kish nëndë bil hadhjarë
e të djetëtën një vashë,
çë ja thojën Jurëndinë (Harëndinë).
Sa t'e kishin mbë krushqi, 5
vejn' e vinë ndë dhét të tyre
bil zotërash e bulerë,
njera ç'erth një trim i largë.
E jëma me të vëllezërit
nëng dojën se ish keq larg. 10
Vetëm doj e pramatisnej
i vëllau Kostandini:
- "bëne, mëmë, këtë krushqi"-
- "Kostandin, e biri' im,
ç'ë pramatia jote, 15
aq larg ti të m'e shtyesh?
Se nd'e dafsha u për haré,
per haré prana ng'e kam;
e nd'e dafsha u për helm,
u për helm nëng e kam". - 20
- "Vete u, mëmë, e më t'e siell". -
E martuan Jurëndinën,
e qelli ndë Veneti.
* * *
Erth një vit keq i rëndë, 25
çë i kuarti asaj zonjë
nëndë bilt te një luhadhë
e një e djetëza bilë
ajo ish ndër Veneti.
Shpia më qindroi e zëzë, 30
pa njëri e vetme.
Mbajti lipin dhjetë vjet
për të dhjetët t'bilzit.
Kur shkuan dhjetë vjetët,
erth e Shtunia e përshpirtë, 35
ëma u nis e va te m'Qishë:
tek e djathta një qiri,
me të jetrën për leshi,
i bardhë, i shpjeksurith.
Nga varr ish një qiri
një qiri e një vajtim;
po te varri Kostandinit
dy qirini e dy vajtime:
ulurith, përgjunjurith,
rihnej kryet tek ai varr, 45
e tri herë tue shërtuar,
me shërtim gjaku të dhëmbur,
aq sa Qisha u hundua,
m'i thërrit birit te saj:
- "Kostandin, o biri'im, 50
zgjohu, bir, se jam jat'ëmë!
Ku është besa çë më dhé ?
Te m'siellsh atë bilën time,
atë Jurëndinëzën ?
Besa jote nen dhé ....!" - 55
* * *
Si u ngris e u mbill Qisha,
pjassi varri n'katrish;
njo, te drita e qirinjvet,
u ngre varrit Kostandini.
Kryeja ç'aj kish te varri
me u bë një kalë i brimtë,
me të zëzë paravithe;
guri çë pushtronej varrin
më u bënë një fré ari.
Vukullat ç'ishin te varri 65
më u bënë një fréari.
Ai u hip te kali
e si ajrith i zi,
eshtra mbi eshtra,
sipër krahëvet një fjuturak
me një shpatë të ngjeshurëz,
iku dhja si duallith
e më vate Veneti.
Arru pas dijtur
te shpia e së motrës. 75
Çoi ndë shesht, para pëllasit,
të bilt e së motrës,
çë bridhjën pas ndallandishet.
- "Ku vate zonja jot'ëmë?" -
- "Është te vallja për ndë horë." - 80
Vate tek e para valle:
- "U gëzuash, e para valle!" . -
- "Mirë se vjen, bir bujari !
Cila të pëlqenurith ? " -
- "Gjithë të bukura ju jini, 85
gjithë të zonë më e kini,
po për mua hje se kini !
Mos m'e patë Jurëndinën,
Jurëndinën time motër ?" -
- "Për të parith, nëng e pamë, 90
për të gjegjurith m'e gjegjtim;
shi' tek e dyta valle!" -
Ardhur tek e dyta valle,
u qas e i pyejti:
- "U gëzuash, e bardha vashe!" - 95
- "Mirë se vjen, bir bujari" ! -
- "Është me ju Jurëndina,
Jurëndina ime motër ?" -
- "Ec përpara, se m'e gjën,
me xhipunin llambadhori 100
e me cohë të vëlushtë." -
Ardhur tek e trejta valle,
- "Kostandini, im vella ! !" -
- "Jurëndinë, lëshou, se vemi,
ke të vishë me mua ndë shpi !" - 105
- "Po thuam ti vëllau im,
se ndë kam t'vinjë ndër helme,
vete veshem ndër të zëza,
ndë na vemi mbë haré,
unë të marrë stolitë e mira." 110
- "Nisu, motër, si t'zu hera." -
E vu vithe kalit.
* * *
- Udhës çë ata më vejën,
fërshellejën zogjzit: 115
"i gjalli me t'vdekurin ! "
U përgjeq Kostandini:
- "Ai zok është çot
e nëng di atë çë thot". -
E motra i pruar fjalën: 120
- "Kostandin, vëllau im,
një shëng të keq u shoh:
kraht'e tu të gjerëzit
janë të muhulluariz ! -
- "Jurëndinë, motra ime, 125
kmnoi i dufeqevet
krahtë më muhulloi". -
- "Kostandin, vellau im,
njetër shëng të keq u shoh:
lesht tënd të durrudhjarë
është. të pjuhurosurith". -
- "Jurendine, motra ime,
më të bënjën syzit,
të marrë ka pjuhuri kalit
e ka drita e diellit." - 135
Erth kundrela dheut saj:
- "Kostandin, vellau im,
pse drita e t'mi vëllezërve
edhe t'bilt e zotit lalë
as duken na dalë përpara?" - 140
- "Jurëndinë, motra ime,
janë përtej, thomse, ndë rrolet,
se erdhëm sonde e nëng na prisjën." -
- "Po një shëng të lik u shoh:
dritoret e shpisë sanë
ato janë t'mbilltura,
po t'mbilltura e të nxijta"
- "Fryn vorea malevet." -
Erdh' e shkuan nga Qisha.
- "Lemë të hinjë ndë Qishe të truhem". - 150
Ajo vetëm, shkalëvet lart,
hipi dreq tek e jëma,
- "Hapëm derën, mëma ime!"-
- "Kush më je aty te dera?" -
- "Zonja mëma, jam Jurëndina!" - 155
- "Mba tutjè, bushtra vdeke,
çë më more nëndë bilte,
e me zën' e sime bilë,
erdhe ni të m'marrshë mu." -
- "O hapme ti, zonja mëmë: 160
vetëm jam u Jurëndina!"-
- "Kush të suall po, bila ime? -
- "Mua më sualli Kostandini,
Kostandini im vella". -
- "Kostandini? ... e ni ku ë" - 165
- "Hiri mb'Qishë e është e truhët" -
E jëma zgardhulloi derën:
- "Kostandini im vdiq ! ! ! "-
U mba e jëma tek e bila,
u mba e bila tek jëma, 170
vdiq e jëma edhe e bila !