Etimologjia e fjales.

[Zeus10]

Fjala χαρά perkthehet thjeshte ne shqip hare. Nuk ka nevoje per asnje interpretim.

HARE f.
Gëzim i madh. Plot (gjithë) gaz e hare. Zjen kënga e hareja.

[bardus]

Fjala χαρά perkthehet thjeshte ne shqip hare. Nuk ka nevoje per asnje interpretim.

HARE f.
Gëzim i madh. Plot (gjithë) gaz e hare. Zjen kënga e hareja.

Dhe akoma me afer χαρη sipas Hesychius.

[ALBPelasgian]

Pune te mbare, vellezer!

Sot pata fatin te degjoj nje ligjerate te arrire te profesorit me origjine nga Franca, Mathiew Aref, i cili tani mbart dinjitetshem titullin doktor shkence. Ligjerata e tij u mbajt ne ambientet e Fakultetit Filozofik (departamenti HISTORI) ne Prishtine. U irritova pamase nga audienca e zhurmshme (nje grumbull studentesh debille, te cilet s'marrin ere nga historia) si dhe profesoret e mi, te cilet ne vend se te degjonin, gati sa nuk dremisnin. Ne salle vetem sa spikaste vogelsia e ketyre profesoreve perballe nje njeriu modest por shkencetari te madh sic eshte Mathiew Aref-i. Fatmiresisht, une pata rastin te kembej disa replika konstruktive me te, duke u ndare mjaft i kenaqur.

Teksa ktheheshim ne shtepi bashke me shokun tim te ngushte Kolivilor-i (i forumit tone) - nje njeri i kenduar e me diapozon te gjere njohurish - ra biseda per Mikenen dhe etimologjine e saj. Shoku im mbronte pikepaamjen, sipas te ciles Mikene duhet te kete nenkuptuar 'myk' (bime barishtore qe rritet ne lagshti). Ai bazohej ne ate qe edhe ne greqishten e vjeter ndeshet fjala μύκης per te shenjuar kerpudhat.

Bardus, Zeus dhe te tjeret...

Eshte i qendrueshem ky barazim?

[Zeus10]

Nese do ta lidhim me shqipen, ka tre kandidate per kete fjale:

a. MIK m.
1. Ai me të cilin kemi miqësi; ai që na do të mirën, na ndihmon me gjithë zemër e na gjendet në çdo nevojë; një i njohur, me të cilin kemi lidhje të ngushta, njeri i afërt; kund. armik. Mik i ngushtë (i vërtetë). Mik i rremë. Mik i vjetër. Mik me (për) kokë mik shumë i dashur e i ngushtë

b. MYK kal.
1. Bëj të zërë myk diçka; e lë të zërë myk. E myku bukën (duhanin) lagështira.
2. kryes. veta III fig. E bën dikë të humbë gjallërinë e të plogështohet, e lë prapa (në mendime, në mënyrën e jetesës e të sjelljes etj.); pengon zhvillimin e mëtejshëm; ndryshk. Dembelia (plogështia) të myk.


MYK m.
1. bot. Shtresë a grumbull kërpudhash mikroskopike ose mikroorganizmash të dëmshme të përbëra nga fije shumë të holla e të gërshetuara ndërmjet tyre që riprodhohen e përhapen me anë të sporeve dhe që shfaqen si push ose si njolla mbi organizmat, në drurë, mbi sende të ndryshme etj., zakonisht në një mjedis të errët, të ngrohtë e me lagështi; sëmundje kërpudhore e tillë që u bie zakonisht bimëve a pemëve. Myk i zi (i bardhë, i gjelbër, i hirtë, i kaltër). Myku i bukës. Myku i gështenjave (i rrushit, i agrumeve, i mollës, i duhanit). Bie erë myk. Ka zënë myk diçka. U prek nga myku. U mbulua me myk.

c. MILL m.
Këllëf prej metali, prej lëkure a prej druri, që shërben për të futur në të shpatën, thikën, hanxharin etj. Me pallë në mill. Thikë me mill. Futi shpatën në mill. Nxori thikën nga milli.

Etimologjite e emrave te pervecem jane gjithmone te veshtire, sepse nuk te ofrohet nje kuptim ne gjuhen origjinale.

[bardus]

Alb, fjala myk eshte edhe ne latinisht mucus,jo se kam dyshim qe eshte shqip por eshte e veshtire te besohet.Megjithate ,nje grimce iinformacioni qe gjeta thote se MYCE´NAE , MYCE´NE (Μυκῆναι; Μυκήνη Hom. Il. 4.52: Eth. Μυκηναῖος, Eth. Mycenaeus, Eth. Mycenensis: Kharváti), ka dy mundesi njera μυχφ 'recess' dhe tjetra qe mu duk me interesante μύκης, μύκa Hes. dhe kuptimi saj eshte "kerpudhe" dhe arbereshet e Italise kane ruajtur nje fjale mukkjarughe kupurdhat (varietà di funghi) "lloj kerpudhe" dmth ekziston ne leksikun e shqipes.Ne fjalorin shqip :
MYK m.1. bot. Shtresë a grumbull kërpudhash mikroskopike ...; sëmundje kërpudhore
MYKOR mb.Që ka trajtën e mykut, që është myk. Kërpudha mykore,
pra myku dhe kerpudha lidhen jane e njejta gje por vetem madhesia ndryshon dhe emri i qytetit te Agamemnonit mund te lidhet me muka "kerpudhe" Μυκῆναι; Μυκήνη ,MYCE´NAE.Ne Tirane ka emer fshati Mukaj ,gjithashtu perdoret edhe si mbiemer.Prsh.

[Mallakastrioti]

Duke shfletuar librin me titull "History of ancient pottery, Greek, Etruscan, and Roman (1905)" me autore : Walters, Henry Beauchamp, 1867-1944; Birch, Samuel, 1813-1885; Birch, Samuel, 1813-1885. History of ancient pottery vellimi 1, me beri pershtypje diçka qe do e quaja te pa zakonte lidhur perdorimit te disa vazove apo mbajtese lengjesh ne qeramike ne boten e lashte. Kryesisht ne gati 80 perqind te rasteve autoret keto artefakte ne qeramike i lidhin me perdorimin, apo pirjen e veres. A eshte diçka e llogjikshme dhe racionale nje pohim i tille qe bejne autoret (sikurse edhe sot ndeshim ne diçka te tille) ku ne lashtesi njerezit te pinin vetem vere si pije e perditshme dhe jo ujin?
Pikerisht ne kete liber ne faqen 177, hasim ne nje artefakt te tille i cili quhet "OINOCHOE" dhe sipas autoreve kjo ene prej qeramike perdorej per derdhjen e veres (sipas zberthimit te fjales "οἰνοχόη", οἶνος ="vere" dhe χέω ="derdh").



Por sa afrimitet apo sa ngjashmeri ka kjo fjale me nje fjale tjeter te shqipes dhe pikerisht "jamake"?
Ceshte "jamake"? Ne fjalorin e gjuhes shqipe e hasim ne kete shpjegim:

JAMAKE f.
Poçe e madhe prej balte, që përdoret për të zier gjellën. Vuri jamaken në zjarr.

Por "Jamake" nuk perdorej vetem per te zier gjellen ne zonat rurale shqiptare, pasi perdorej edhe per te mbajtur ujin, apo si mbajtese dhe derdhese uji. Karakteristike e kesaj ene eshte se jo domosdoshmerisht eshte prej balte, pasi mund te jete edhe prej metali dhe mban ujin te fresket per disa ore (nje poçe apo ene te tille prej metali qe mbante ujin te fresket, gjyshja ime pikerisht e quante "jamake") dhe forma eshte identike me imazhin shkeputur prej librit.
Pra qe ti rikthehemi kesaj fjale "greke" te lashte, nuk mund te jete e besueshme qe njerezit ne lashtesi perdornin gjithe poçerine, apo enet prej balte vetem per pirjen e veres, pasi nuk do ishte diçka racionale te mendonim qe ne lashtesi konsumohej vere prej mengjezit e deri ne mbremje. Perdorimi me praktike duhet te kete qene ai i ujit, edhe pse mund te kete sherbyer edhe per veren, sikurse "jamakja" shqiptare ka patur disa perdorime.

Vete fjala "οἰνοχέω", apo "ojnoke", thjesht eshte fjala shqipe "ujnoke"=per ujin/mbajtese uji, sikurse fjala "jamake(uj-make=uje-mbajtese)

[bardus]

Tek libri ,

Hesychii Alexandrini Lexicon: ailiou Diogeneianou Periergomenetes

gjej nje fjale interesante per ta sjellur ketu,qe ka te beje me rotacismin e fonemave L< >R ,i cili eshte i pranishem edhe ne shqip por me i theksuar ne elenishten e lashte,Keto dy tinguj alterohen dhe jane allophone.Behet fjale per fjalen λᾶας,stone "gur, Rrasë guri ", RRASË f. 1. Pllakë guri; petë e trashë guri.,Hesych.e interpreton me fjalen λίθος , stone ,"lidhes" qe lidh murin.




Nen te njejten menyre te e emerimit te gjerave , parim te emerthirrjes dhe nen te njejtin rotacion, eshte perdorur edhe per" RACË",race njerezore, si shtrese e vecante njerezish.

λαός, men "race"

λᾶος, stone "rrase"

RACË f.1. Secili nga grupet e mëdha të shoqërisë njerëzore, ..

Te mesipermet jane derivate te foljes ra [verb] ‘to fall (down), go (down), tumble, drop, strike, hit’ ,aorist: rashë , rae , re , ra ; Part.: rënë / ra(m), ratë (B.Demiraj)
e trasheguar e shqipes se vjeter dhe erdhen nga palatalizimi i raat "i rene,rrafsh" ,mb. t ne s dhe c,qe gjithashtu tregon se ky palatalizim ka ekzistuar shume kohe me perpara se pushtimi romak i Ilirise dhe hedh poshte idete sllave se, u soll nga romaket ketu.

[rrëqebull]

Ὠκεανός (Ōkeanós) was a pseudo-geographical feature in classical antiquity, believed by the ancient Greeks and Romans to be the divine personification of the World Ocean, an enormous river encircling the world.

ke an ôsh: ôsht ke ana(është tek ana, lumi që rrethon botën)

[bardus]

Tek fjalori i Hesychius,ne dialektin Lakonian shoh nje fjale interesante καμπυλιρ ,qe eshte perkthyer 'peme ulliri'.Nqse nuk gabohem, kam degjuar se nganjehere perdoret edhe ne dial.e Shqiperise se Mesme ne vend te rrenje ulliri ,ndoshta eshte e njejta καμπ 'kamb' υλιρ'ullir'.Ne fjalorin shqip gjeta edhe,

KËMBË 11. Rrënjë ose copë pemësh a bimësh; kalem a shpatull peme, që mbillet në tokë për shumëzim. Këmbë ullinjsh(misri).



Nuk jam 100 % i sigurte ,por vete gjetja e υλιρ 'ullir',mjafton per te dyshuar se kemi te bejme me te njejten fjale.Ndonjeri qe merr vesh nga ullinjte ndoshta do te ndihmonte.

Sa per ta vertetuar se kjo fjale e dialektit Lakon ne Greqi καμπυλιρ eshte e njejte me kembe ulliri po sjell nga arberishtja
te njejtin perdorim te kesaj fjale ,ku ata therrasin te gjithe pemet frutore si kembe-ulliri-molle-kumbulle.

albero, sm.(nel senso di pianta): kombë -a -e

oliva , sf. ghuí ghuíri ghuír
olivo, sm. koombë ghuí -ri -r,kembe ulliri


melo, sm. koombë móghie,'kembe molle'.

melograno, sm. koomë shégie,'kembe shege'.

ciliegia , sf. kjushí, -a, -es(forma errata da nuova generazione) çushí -a -es(forma arcaica) kërshii

ciliegio, sm. koombë kjiushije(forma errata da nuova.generazione) koombë çushie,'kembe qershie'

prugna , sf. kumbuh -a -es

pruno, sm. kombë kumbúghi,'kembe kumbulle'


Kjo menyre e thirrjes se pemeve e gjetur edhe tek Lakonet, eshte mjaft specifike dhe i vendos ata nen gjuhen shqipe, nqse nuk eshte ndonje huazim nga ajo.

[Strokulli]

Arbanisht, tham u: me ka pe » kanp, kamb (sikur głambi (gła- mba se ka lidhje me te gelpanes rranje), dhambi (me dha, dhaja si fuqi dhanese - adhà disa te tjere u thashkishnjin dantam, dente, ὀδούς, όντος (?) -- sikundrese jane te arbaneshat thumb = thind (me "thu" 'mbe' (npe, pe), me "thi" 'nde' (nte, te)], thumbthi, dhe te jetera). Disave, qe pronjen edhe te italianen gamba, ka me iu ndyn marre qe arbanisht me 'ka' (ngasnj; dhe perkasnj) do me thasht adhe me ecun (arban. me kan, kom, sikunderse kemi angl. come, it. cammino - per ashtu, ndofta, s'i gjegjne veshi edhe ndonje lidhje mjedis it. cammino dhe it. gamba), dhe pe (npe, mbe) do me thasht 'siper', ne mbifaqe, dhe t.tj..

P.S. (''pasashkrim'', ©) per Rruqerbullin: ndoshti tu ANa asht, di'mos edhe ndonje ώκεΑΝός {uj (di'mos ndonje {ujye-ujè}*?) uje-ane, ojeani (oje, se u-ja hundake shkon tek nje o-, porsi duket se i erdh tek veshet nj'atij gjermanit fon Harf, qe u-ja hundake i u duk se e gjegji si nje o- dhe shtu (po), uje, adhà i shkrovi sto, oje - kur kalovi nde Arban nde vjetet 1497 - e gjegji edhe 'mire ndesh te rashe' e 'mire prama', kshtu faleshin disa, e ktu jem nja 29 vite pasi diq nj'aja kulshedra e botes se Arbanit, Gjergj Kastrioti, kryenarria e ndera e gjithe dores se arbaneshe - jem 516 vite para nde Arban) (j-h shih gjetehé-gjet'ké dhe t.tj. por adhe j-h -- {s-th}*), s'e dinj..

[Zeus10]

χρίω--------------touch the surface of a body slightly

Pa dyshim qe kjo eshte folja : kruaj, me kru:

KRUAJ kal.
1. Fërkoj lehtë lëkurën në një pjesë të trupit me gishtërinj a me diçka tjetër kur më ha. Kruaj kokën (kurrizin, trupin, qafën).
2. Gërryej me lugë, me thikë a me diçka tjetër fundin e një ene ku është ngjitur gjella; gërryej me thikë koren e djegur të bukës; pastroj diçka duke i hequr papastërtinë me thikë, me tel a me diçka tjetër të fortë. Kruaj kusinë (tiganin).
Kruaj bukën e djegur. Kruaj thonjtë. Kruaj dhëmbët. Kruaj baltën e këpucëve.
3. Kërkoj diku (në dollap, në xhep etj.) me imtësi, duke mos lënë asnjë vrimë pa parë dhe nxjerr që andej çdo gjë që gjej; kontrolloj çdo qoshe të diçkaje për të gjetur a për të marrë atë që ka mbetur brenda. Kruaj sirtarët (dollapin).
Kruaj xhepat.
* Kruan thonjtë tall. rri pa punë; bën diçka të kotë. Kruan veshin dikush shih te VESH,~I. Kruaj (pastroj) zërin (gurmazin) kollem lehtë para se të flas, që të më dalë zëri mirë ose kur s'di çfarë të them. S'më lë të kruaj dhëmbin dikush më rri vazhdimisht pranë, më ngjitet pas e s'më lë të bëj asgjë. Asnjë s'të kruan si dora jote fj.u. asnjë s'ta bën dot shërbimin ashtu siç ia bën njeriu vetes; secili duhet të përpiqet që punës së vet t'i dalë zot vetë.[/size]

[Orakulli]

[bardus]

Eshte pak e cuditshme nje fjale qe Hesychius ka sjellur ne fjalorin e tij.

- Β α ρ θ ε ι• yένος ιθαγενών
ἰθαγενής ---of a nation, from the ancient stock, aboriginal,


Bardhei quhej popullsia autoktone e Greqise se lashte(jo helene),me kete rast kujtoj edhe Bardhylin nga Bardh-yll,gjithashtu a mos jane quajtur Pellazget te Bardhet dhe se pellasg, eshte transliterim grek i fjales,ashtu sic kane perkthyer edhe shume fjale te tjera sipas fonetikes se tyre, sic ishte Balla e Aleksandrit, ne Pella?

[rrëqebull]

P.S. (''pasashkrim'', ©) per Rruqerbullin: ndoshti tu ANa asht, di'mos edhe ndonje ώκεΑΝός {uj (di'mos ndonje {ujye-ujè}*?) uje-ane, ojeani (oje, se u-ja hundake shkon tek nje o-, porsi duket se i erdh tek veshet nj'atij gjermanit fon Harf, qe u-ja hundake i u duk se e gjegji si nje o- dhe shtu (po), uje, adhà i shkrovi sto, oje - kur kalovi nde Arban nde vjetet 1497 - e gjegji edhe 'mire ndesh te rashe' e 'mire prama', kshtu faleshin disa, e ktu jem nja 29 vite pasi diq nj'aja kulshedra e botes se Arbanit, Gjergj Kastrioti, kryenarria e ndera e gjithe dores se arbaneshe - jem 516 vite para nde Arban) (j-h shih gjetehé-gjet'ké dhe t.tj. por adhe j-h -- {s-th}*), s'e dinj..

Faleminderit Strokull.

Atëher thomse ώ = ũj se nuk ka shkronjë për j vetëm.
Kështu: ώκεανός = ũj-ke-an-os :është uji tek ana

[Strokulli]

P.S. (''pasashkrim'', ©) per Rruqerbullin: ndoshti tu ANa asht, di'mos edhe ndonje ώκεΑΝός {uj (di'mos ndonje {ujye-ujè}*?) uje-ane, ojeani (oje, se u-ja hundake shkon tek nje o-..).. (j-h shih gjetehé-gjet'ké dhe t.tj. por adhe j-h -- {s-th}*)..

Faleminderit Strokull.
Atëher thomse ώ = ũj se nuk ka shkronjë për j vetëm.
Kështu: ώκεανός = ũj-ke-an-os :është uji tek ana

Rruqerbull, juve kłoftu hirri.

Falnani, por kem dasht me thasht se ûj (me û si ashtû, dhe të arbëreshet e Shën Sofisë e thonë uhj, uh) ka një j-ë që asht si hj-h (porsi hjedh a hedh dhe jedh, dhe të jetëra), dhe j-h mund të jetë kjan përhjerrun ndë një k- (porsi gjet'he » gjetke), pra ûj, ûh » {ûk, ôk}* (porsi ojë që e shkrovi q'aj fon Harfi që thash sipërthi kur kalovi nd'Arban mpë 1497ën). Tashtì, kta që thash për të arbaneshën ûjë adhe si ûhë, ka dëshminj përapa (të siłat shkonjnë djeri tek vjeti 1497), dhe mundet me iu zan besë, por për të zbërthyenit e ώκεαν-it si e ûjës anë, ôjë-anë, me u bâ be nuk mundemi.