Etimologjia e fjales.

[faon perrovarri]

E shikon Zeus,si po xhiron ne te njejtin vend.Shikon qe, te ashtequajtura ligje fonetike nuk te japin zgjidhje .Orakulli ne nje post im te fundit pikerisht ,kete problem ngrinte per arsye se e ka kuptuar lojen e tingujve.Megjithese e kam zgjidhur kete grishe, po ju jap te gatshme se, kohezioni evolutiv semantik dhe fonologjik eshte vetem pike e vetme referimi per vertetesine e nje argumenti ,gje te cilen ,as nje gjuhe me vete nuk e zoteron.Ka te beje me divergjimin e njohjes dhe diversitetin e tingullit nen presionin entropik.Gjithe gjuha eshte peshtjellja e "diversitetit" tingullor rreth NENTE elementeve te NJESISE EVOLUTIVE hapsinore ,te cilen kur te vi ora t'ua shpjegoj do qesh gjithe bota per ate ,se ceshte shkuajtur rreth gjuheve.Do rrezohen gjitha teorite per latinizmin ,greqizmin e lashte.
Ju ketu, dhe disa vllehe te maqedonise(nuk e di me qellim apo jo) po luani nje loje te lancuar keto vitet e fundit nga politikat greke ,te cilat tani po thone hapur me studime te ndryshme se ,shqipja dhe vlahja dhe pondishtja jane dialekte te greqishtes. Me kete manine qe ju ka kapur per te lidhur shqipen me greqishten " antike" ,sbeni gje tjeter ,vecse u jepni ushqim disa qarqeve studiusesh per te konsoliduar idene e ekzistences se greqishtes.Per mua gjithka rreth gjuheve eshte nje keq transkriptim ,transliterim i te paktave artfakteve qe ekzistojne nga e kaluara e larget. Ate qe nuk kuptojne keta falsifikatore te historise eshte se gjuha qe ata Kane ofruar si antike nu ka kohezion evolutiv nga struktura sindaksiologjike koherente ne fjale (cfardo qofshin keto).Ky eshte evidentimi me I thjeshte dhe me kategorik qe nuk te le hapsire pe te abuzuar me ceshtjen.

[Zeus10]

E shikon Zeus,si po xhiron ne te njejtin vend.Shikon qe, te ashtequajtura ligje fonetike nuk te japin zgjidhje .Orakulli ne nje post im te fundit pikerisht ,kete problem ngrinte per arsye se e ka kuptuar lojen e tingujve.Megjithese e kam zgjidhur kete grishe, po ju jap te gatshme se, kohezioni evolutiv semantik dhe fonologjik eshte vetem pike e vetme referimi per vertetesine e nje argumenti ,gje te cilen ,as nje gjuhe me vete nuk e zoteron.Ka te beje me divergjimin e njohjes dhe diversitetin e tingullit nen presionin entropik.Gjithe gjuha eshte peshtjellja e "diversitetit" tingullor rreth NENTE elementeve te NJESISE EVOLUTIVE hapsinore ,te cilen kur te vi ora t'ua shpjegoj do qesh gjithe bota per ate ,se ceshte shkuajtur rreth gjuheve.Do rrezohen gjitha teorite per latinizmin ,greqizmin e lashte.
Ju ketu, dhe disa vllehe te maqedonise(nuk e di me qellim apo jo) po luani nje loje te lancuar keto vitet e fundit nga politikat greke ,te cilat tani po thone hapur me studime te ndryshme se ,shqipja dhe vlahja dhe pondishtja jane dialekte te greqishtes. Me kete manine qe ju ka kapur per te lidhur shqipen me greqishten " antike" ,sbeni gje tjeter ,vecse u jepni ushqim disa qarqeve studiusesh per te konsoliduar idene e ekzistences se greqishtes.Per mua gjithka rreth gjuheve eshte nje keq transkriptim ,transliterim i te paktave artfakteve qe ekzistojne nga e kaluara e larget. Ate qe nuk kuptojne keta falsifikatore te historise eshte se gjuha qe ata Kane ofruar si antike nu ka kohezion evolutiv nga struktura sindaksiologjike koherente ne fjale (cfardo qofshin keto).Ky eshte evidentimi me I thjeshte dhe me kategorik qe nuk te le hapsire pe te abuzuar me ceshtjen.

Perkundrazi Faon, ky eshte nje tjeter konfirmim i teorise sone, per tingujt, kombinimin e tyre dhe sintetizimin e kuptimeve, bazuar ne ideofone. Ka ligje por ato nuk funksionojne per gjuhet e krijuara prej njerezve, por vetem per ato natyrore. Persa i perket marredhenieve te shqipes, me greqishten e vjeter, ne kemi arritur ne menyre te kenaqshme te provojme, qe kjo e fundit, eshte KRIJUAR bazuar ne disa gjuhe te tjera, nder te cilat shqipja ze nje vend domethenes.

[bardus]

σάτρα ; gold " e saritë "

ne dialekt e saritë "e verdhë " ,ardhur nga rrenja *ar-.

[bardus]

e saritë, drejtë për drejtë nga turqishjta: sari = e verdhë, satra oshtë largë, sari, = s'ari = s(i)ari ndoshta mund të shpjegohet kështu, dhe ka origjinën në gjuhën e lashtë shqipe, s'di për se po e bje satra q1ë është shumë më largë të asaj që ofron shqipja "si ari"?

Kete ide e dha edhe Mayeri: sari nga turk. sare 'e verdhe" dhe s`mund te them se nuk eshte e mundur meqe turqit ndenjen gjate kendej,por pak me larg ne histori dinastia dardane e Konstandinit ndenji gjate atje ne Turqi, pa hyre akoma me thelle po i vertitem kesaj rrenjes * ar qe mendoj se eshte qendra e shume fjaleve.

Ar "flori" kuptimi i saj ne thelb ka qene djeg,ndricoj dhe nga ajo doli edhe ngjyra e verdhe, ne Skt.ra 'ar' dhe ne Hebraisht or 'ar'.Gjuha shqipe e vjeter zgjidhjen per te daljen nga "kurthi" i njerroksheve e gjeti me ane te laringo-guturaleve ,per te cila eshte folur shpesh ketu,si shembull klasik nga arbereshet e Sicilise eshte gh`ar " ar" pra gh`- nga zero,ose ne shume raste h`,kh`- nga zero ,po ashtu edhe ne fund te rrenjes si ma > mah ,keto u vrejten nga Pokorny dhe Hamp,pra nga kjo *ar- ne shqipen e vjeter mund te presim te na vijne h`ar dhe gh`ar ku h`ar " hare" , gh`ar "zar_m,zjarr" Etrusket: zar "zjarr" ,Dorianet: sarm 'zarm,zjarm,zjarr'.

Ndersa si ngjyre 'e verdhe" ,definicioni i AR_it ne shqip:AR kim. Metal i rrallë e i çmuar, me ngjyrë të verdhë;,e permban ngjyren e verdhe dhe njesoj h`ar ose arberesh.gh`ar .Ketu po fus interpretimin e Skeat shume kohe me pare:

-gh:Pers. z , Av.zairita ' shqip ,e sarite ,yellow jaundice' e lidhur me zard 'yellow' nga nje forme me e shkurter zar 'ar,flori' ; Skt. hari,' shqip sari,e verdhe' ,gold dhe yellow jane te lidhura.
Kjo gh > z nga Pokorny ka ndodhur si zhvillim i fonetikes shqipe dhe Avesta nje gjuhe e vdekur artificiale prifterinjsh.

Akoma nga gjuha tjeter artificiale e vdekur Sanskrit:,hari "yellow"; harit" yellowish",hairaNya "golden"; zAra "yellow" ; harita "yellowish"

χάριτα” Hdt. :- grace ; χαρι-λαμπέτις graciously shining,;
σάρδια, zbukurime te grave ,varese ari?, Ar. etj.

pra turqit e kane te huazuar kete fjale dhe perderisa shqipja e ka ruajtur *ar, h`are, gh`ar, ndoshta sari,e sarite nuk eshte huazim nga turqishtja edhe kur dime se shume fjale te tjera qe i dijme turke gjenden ne greq.e lashte.Ky eshte mendimi im.

[Zeus10]

Duke pasur parasysh, qe gjithe leksiku njerezor, krijohet mbi bazen e nje elementi tashme te ztabilizuar dhe ne shumicen e rasteve, mbeshtetet ne karrakteristikat e vecanta te objekteve ne natyre, fjala arabe 'sari' apo ajo sanskrite 'hari' qe tregojne te verdhen, sipas te gjitha gjasave i referohen ngjyres shkelqyese se arit.
Ne vete ne shqip e perdorim:
vajza me floke ngjre te arte
rrezet e arta te diellit, etj:

ARTË mb.1. Që është bërë prej ari ose që është larë me ar; që është punuar ose qëndisur me fije ari. Unazë e artë. Monedhë e artë. Medalje e artë. Orë e artë. Zinxhir i artë. Jelek i artë. Ylli i artë ylli që jepet për titullin «Hero i Popullit» ose «Hero i Punës Socialiste».
2. Që ka ngjyrën e arit, i verdhë e i shkëlqyeshëm. Flokë të artë. Grurë i artë. Rreze të arta.
3. fig. Që ka vlera të mëdha, që ka veti a aftësi të çmueshme. Zemër e artë. Ka duar të arta. Fjalë të arta shprehje, porosi a këshillë që përmban një të vërtetë me vlerë.
* Çelës i artë libr. mjet për të zgjidhur çdo gjë, shkop magjik. E mesmja e artë (mesi i artë) keq. qëndrim i mesëm, as andej as këtej; qëndrim ose veprim që nuk të çon në ndeshje me dy palët e kundërta dhe që lejon të përfitosh nga të dyja anët. Mosha e artë libr. koha më e bukur në jetën e njeriut, vitet e rinisë. Shekulli i artë (koha e artë) koha e lulëzimit më të madh të shkencave e të arteve në historinë e një vendi. Libër i artë libër nderi, në të cilin shënohen emrat e njerëzve më të shquar. Shkruaj me shkronja të arta përjetësoj diçka të shënuar a të lavdishme. Prerja e artë mat., art. ndarja e një segmenti në dy pjesë, në mënyrë që njëra pjesë të jetë e mesmja e përpjesëtueshme ndërmjet gjithë segmentit dhe pjesës tjetër. Rregulla e artë e mekanikës fiz. parimi i ruajtjes së punës, sipas të cilit në çdo makinë, kur mungojnë forcat e fërkimit, puna lëvizëse është e barabartë me punën e qëndresës.

[Zeus10]

χαρι-λαμπέτις----------- graciously shining,;

Llamburit si ari

λαμπειν--shkelqej, lamburit.

[Zeus10]

Vete fjala χρυσός duket nje rezultat e mbivendosjes se prapashtesave, ne fjalen e reduktuar χαρι.

χαρι---->χ(α)ρι---->χρυ--->χρυσ--->χρυσός

shqiptimi i fjaleve me h nistore eshte tipar dhe per shqipen ne fjalet qe fillojne me kete grup tingujsh:

ari---hari
erdha----herdha
era----hera
ara---hara

etj

[bardus]

Folja shqipe dial.bukos 'fryj,gufos' ,qe me shume perdoret ne shqip.e mesme na del edhe ne helenishten e lashte e perdorur edhe nga Homeri βυκτάων,gjithashtu me prefiksin βε- qe gjendet njesoj edhe ne shqip si b-,be-,pe-,p-,Rrenja kesaj duket qe eshte onomatopja *bū-.


βε-βυκῶσθαι 'to be swollen',( pe) bukos

βε-βυκῶσθαι : πεπρῆσθαι,
nga Hsch.; cf. βύκτης

Homeric βυκτάων blowing

[Mallakastrioti]

Ἀμφιτρίτη
Sipas mitografise ishte perendeshe e detit.
Disa e konsiderojne si bashkeshortja e zotit te deteve, Posedionit dhe disa te tjere si personifikim i vet detit.
Ne se do merrnim per baze qe kjo perendeshe para-greke ishte personifikimi i vet detit atehere nuk kemi arsye te mos e quajme "ajo qe jeton AFER-DETIT":

[Zeus10]

Lidhur me fjalën Gubio, gaba, gabim, ingvinio, hupa, upa.

Është interesante ngjashmëria e GO të Anglishtes me ktë fjalë, edhe NGA=vrapo, = N'GA e shqipes, çka kuptojm se N e NGA-s është vetëm parashtes(ashtu siç e dini edhe ju), ndërsa fjala e rrënjës është GA > GO > SH'KO.

Me çka kuptijmë se GA e Gubio, Gaba, dmth IKJE, dhe mbetet pjesa e dytë e fjalës gubio, gaba, GA-BA, gu-bio, BA= PA pra të pamurit.

Iku nga të pamurit, = humbi GA=iku + BA = PA = të pamurit, sukses!

Nuk mendoj se kane lidhje. Lidhja e saj eshte pikerisht me analogen e saj ne shqip: sh-ko.

[p b], [t d], [k ɡ], [q ɢ] [f v], [s z].

go----------(sh)-ko

nistorja sh ka thjeshte funksion perforcues dhe duhet te jete nje fenomen I vonet ne gjuhen shqipe:

kruaj----shkruaj
gryej---zhgryej

ajo shtohet para fjales me kuptim original, per te na dhene nje fjale me kuptim te perafert, ose te prejardhur.

[bardus]

εὐεξία "good habit of body, good health"

ne shqip perkthimi saj i sakte eshte ,mireqenja ,ku εὐ-εξία ,εὐ parashtese shume e perdorur e translatuar ne shqip hije,arberisht hye ,"te ka hije" nen kete kuptim ,ndersa gjymtyra εξία "është_ia" qe do te thote qenja "qe eshte" ashtu sic u perdor edhe ne sanskrit astaya 'ekzistence" ,derivate te foljes ast "asht" prandaj edhe swastika perkthehet vazhdimesia,perjetesia, sw`astika.
Tek εὐεξία, na del se është ,paska kohe qe ka lindur nga a > e dhe gjendet edhe tek questia latine "ka estia" c`ka eshte, ndersa germa ξ kur e solli Kadmus ishte st dhe jo ks sic e kam permendur edhe me pare.

[ALTIN]

@ etimologjistet intuitive,

Ka vite qe e shfletoj rregullisht forumin Arberia, ne faqet e te cilit kam mesuar me shume sesa gjithe ai kurikulum shkollor e universitar gjate viteve te studimit. Ne te shumten e herave, une nuk kycem drejtperdrejte neper debate, aq me pak ne ato linguistike, ku kerkohet nje sens i rrepte i kerkimit. Mua me mungon kompetenca e mirefillte linguistike, ndaj ndjehem modest qe ne vend te ndonje komenti naiv te hesht e te ndjek zhvillimet e debatuesve te tjere qe zoterojne dijen e nevojshme ne kete fushe. Do te doja qe shqipja te rehabilitohet ne vendin qe i takon, proces te cilit duhet t'i kontribuojne ata qe dijne e jo ata qe deshirojne. Linguistika eshte nje matematike ne vete me rregullat e saj te perpikta. Juve ju mungon specializimi ne lemin e fonologjise, morfologjise e sintakses, gje qe iu privon nga pjesemarrja ne debate te mirefillta.

Me kenaqesine me te madhe kam percjelle kembimet e mendimeve midis Zeus10 e Bardusit, te cilet kane nje sens te rralle ne zhbirimin e fjaleve, duke bere lidhje sa sinkronike aq edhe diakronike. Fale njohjes se greqishtes se vjeter, ata sherbehen me burime te dores se pare duke rremihur neper fjalore e leksikone te vjetra per te sjelle krahasime logjike e interesante. Ju ose cdo kush tjeter qe niset me mendimin se ne lingustike depertohet vetem permes intuites e ngjashmerive formale gaboni rende. Frymemarrja e temes sikur eshte pre nga nderhyrjet e panevojshme qe ju vazhdimisht beni. Une e respektoj dashamiresine dhe ciltersine tuaj ne hulumtimin e shqipes, prandaj do t'u sugjeroja qe te sillni materiale nga gjuhe te tjera qe konfirmojne dicka qe doni te ngrisni si pike (e pastaj ta postoni ne temat perkatese). Dua qe ky postim te mos keqkuptohet e qe sedra jone aq delikate te mos preket si gjithnje. Nje sugjerim qe deshiroj ta ndjeni si fare vellazeror eshte qe te hapni nje teme ne vete, ku do t'i shpalosnit mendimet tuaja.

Me asnje cmim nuk do te doja ta shihja kete teme te humb koherencen e saj, permes postimeve te panevojshme e digresioneve te tjera.

Miqesisht
Altini

[bardus]

Me te njejte parashtese ἐΰ po rendis edhe disa fjale te tjera:

ἐΰς good, brave, noble ; ἠύς= ἐύς ,i hijshëm,hijosh

εὔ-σχιστος ,'-shqyej' easy to split

εὐ-θάλεια ,'-gjallia' bloom, flower

εὐ-περί-χυτος '-zhytes' easily diffused,

εὔ-κηλος 'kallës' easily burning

[faon perrovarri]

Ar "flori" kuptimi i saj ne thelb ka qene djeg,ndricoj dhe nga ajo doli edhe ngjyra e verdhe, .

Ky konstatimi i me siper Bardus ,eshte me i sakti qe kam ndeshur ndonjehere .Me ploteson, kryekeput, nje pazell qe e ndjeja qe me mungonte.
ARSA=e djegura
ARSU=i djeguri
ARDJAJ=digj'je
ARSU~~>>SUARI~SOARI>>>>SOLE ,ketu shikojme se nuk ka vend per latinizim te ballkanit por ka ndodhur e kunderta,por nuk diskutohet dhe hyrja e fjalve prej romakve
Po ti ktheheni etimo. Te fjales ZI,ZIU do shikoni ku e ka meselene termi ,si ne anen fonetike dhe ate semantike.
Ndersa pjesa ΕΥ,ευ e greqishtes eshte nje fjale plot " entropi mendore,funksionale'" ,qe do te thote VET, vetndodhur,vetsistemimi,vetndezja,.Ka kuptimin e asaj qe VEI vet,te vetvetishmes.E vetvetishmja ne natyre,eshte funksionalja,rregulli,normalia,""spontania'"",ezakonshmja,natyralia,
Greket klasike ngaqe nuk dinin kuptimin e fjales VEI e ben ΒΑΙΝΩ=VENO=kaloj dhe ΜΠΕΝΩ=ΒΕΝΟ=hyj,me falni greko-bizantinet desha te them.

[bardus]

ARSU~~>>SUARI~SOARI>>>>SOLE ,ketu shikojme se nuk ka vend per latinizim te ballkanit por ka ndodhur e kunderta,por nuk diskutohet dhe hyrja e fjalve prej romakve

Italianet kete fjale e kane krahasuar me
it.sole; ag.sax.scand, swed, sol;Lit. saule ,te njejte me

sansk.suras,suryas dhe ajo qe solle ti Suari ,shume interesante,mund te jete aq e vjeter sa ajo Sanskritja Suryas.

ARSU~~>>SUARI~SOARI>>>>SOLE

per ate eu flasim ndonjehere tjeter se kerkon shume kohe.