Etimologjia e fjales.

[Arban Blandi]

tus ↔ tund
shkus ↔ shkund

[Mallakastrioti]

Μολὼν λαβέ=moˈlon laˈve=Me lon la(ni) vi (ne)=Me i lene, i lini te vine!

[Zeus10]

Sipas studjuesve te mendimit skolastik dhe opinioneve empirike:

Λάβε is the aorist active imperative (second person singular) of the verb λαμβάνω "lambanō

Por cili eshte kuptimi i foljes lamban-ein? Ajo do te thote te marresh dicka, te zesh dicka, te rrembesh dicka:



Po ne shqip? Egazaktesisht te njejten gje:

RRËMBEJ kal.
1. Marr me dhunë diçka a dikë dhe e çoj tutje, e grabit; ia heq nga duart me forcë a kundër dëshirës, ia marr me forcë. U rrëmbenin bagëtinë. U rrëmbenin tokën (prodhimet). Ua rrëmbyem armët pushtuesve. Dikur i rrëmbenin nuset. Në vendet kapitaliste i rrëmbejnë njerëzit (fëmijët) në mes të ditës. Ia rrëmbeu nga duart. Skifteri rrëmbeu një pulë. Rrëmbeu ç`mundi. Kush e kush të rrëmbente më shumë.
2. fig. I heq dikujt një të drejtë etj. duke përdorur dhunën; shtie në dorë me forcë, përvetësoj. I rrëmbyen lirinë (pavarësinë). I rrëmbeu të drejtat. I rrëmbyen fitoret.
I rrëmbeu rastin. Rrëmbyen pushtetin.
3. vet. veta III. Merr me vete me forcë a me vrull dhe e çon tutje; e përfshin, e përlan. I rrëmbeu deti (vala, lumi). E rrëmbeu era (furtuna). E rrëmbyen flakët.
4. vet. veta III fig. I merr jetën, e merr, e përlan. E rrëmbeu sëmundja. E rrëmbeu vdekja. E rrëmbeu brenda pak ditësh (pa mëshirë).
5. Kap diçka me vrull e shpejt, e marr shpejt dhe e shtrëngoj fort për të kryer një veprim; rrok. Rrëmbej pushkën (shpatën). Rrëmbej kazmën (lopatën, sëpatën, kërrabën). Rrëmbej penën (për të shkruar). Rrëmbej shkopin (mashën). Rrëmbej shishen (gotën). E rrëmbeu për këmbësh (nga krahët). E rrëmbeu në krahë (në gjoks).
6. fig. E bëj për vete dikë, i fitoj zemrën dikujt. I rrëmbeu zemrën. Ua rrëmbeu mendjen të gjithëve. I rrëmbeu me sjelljen e tij (me zërin e tij).
7. vet. veta III fig. Më pushton diçka me forcë, më tërheq tërësisht, më bën t'i kushtohem me gjithë shpirt; më thith. E rrëmbeu kënga (muzika). Më rrëmbeu libri (filmi). E rrëmbeu puna (lufta, vrulli, hovi i rinisë). E rrëmbeu vala e përgjithshme.
Më rrëmbeu gjumi. Bukuri që të rrëmben. Fjalët e tij të rrëmbejnë.

vazhdon

[Zeus10]

Pra cfare kemi?
Ne ""greqisht: lamban-ō
ne shqip: rremben
Ku eshte diferenca?
Ajo konsiston vetem ne shkarjen l<-->r dhe pikerisht si ne fjalen:
Albania---Arbenia
Kuptimi eshte po ai, marr, rrembej, ze me force.
Perse eshte fjala?
Sipas Plutarkut, keto jane fjalet e mbretit spartan, drejtuar te derguarit persian. Ato interpretohen:
hajdeni dhe merreni, hajdeni dhe ziheni

Eshte e qarte qe fjala ""greke"" dhe ajo shqipe jane eventualisht e njejta fjale. Po fjala molon?
Sipas skolastikes, ajo eshte:

μολών, is the aorist active participle (masculine, nominative, singular) of the Greek verb βλώσκω "blōskō, go/come

per ata qe e mesojne "greqishten" ne menyre empirike, nuk ka sesi te bej indikacion folja λώ, qe ne shqip eshte lë dhe qe njekohosisht eshte dhe rrenja e foljes se parregullt. Komanda shko, qe ne rastin e "grekeve" perdorej e njejte dhe per foljen me kuptim te kundert hajde, ka te njejten rrenje me fjalen korresponduese shqip: largohu, dhe kjo rrenje eshte folja elementare e sterlashte e shqipes lë, qe gjate zgjedhimit, ne kohe dhe menyra dhe dialekte te ndryshme ben: lë, lo, la, lash, lija, etj, etj. Ne rastin konkret, ""greku"" Leonidas, i thote: "shko dhe merre"(per Sparten), pra ne nje gjuhe sintetike, qe ne nuk e dime nese eshte gjuha e vertete e tij, apo gjuha e rrefimit. Perkthimi ne rastin e shprehjes eshte pak a shume i sakte: "po te le ta marresh", ne nje forme sarkazme, dhe me dy fjale te vetme. Ajo eshte greqisht per ata qe i shohin gjerat me syzet e skolastikes, por nese do ta shprehim me fjalet korresponduese ne shqip do bente: me lene rremben. Kuptimi eshte po ai qe permendem me larte.

[Trojan]

Do lutesha nqs mund te analizohet me ane te shqipes fraza spartane.

" Ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς " (I tan I epi tas) se nuk ma mbush mendjen perkthimi nga greqishtja e lashte ... po edhe mbase me duket si shqip!!

[Zeus10]

ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς

Me ate o siper atij.

me ata ose mbi ta.

Kuptimi eshte : ose te behesh pale me te/ta ose ta/ti vesh poshte.

[Trojan]

ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς

Me ate o siper atij.

me ata ose mbi ta.

Kuptimi eshte : ose te behesh pale me te/ta ose ta/ti vesh poshte.

a mund te ket lidhje me "tan =tere, te gjithe"?


nqs shkrimi mendojme qe eshte i pa ndare ἢτὰνἢἐπὶτᾶς!!!!

[faon perrovarri]

Ne kod. zano-pamor 'T' gjuha shqipe ka peshtjelluar konceptin e zhvendosjes ,kete e verejme shume lehte tek fjalet ketu,atje,ata,keta,atej,tutje,tehu,atehere keshtu qe une kam bindjen se shprehja
I TAN I EPITAS do te thote ''e tanishmja e epestajmja'' ose 'ose tani ose pastaj'' ,po te kishim nje tablo me te qarte ne aspektin sindaksor te shprehjes mund te nxirnim nje konkluzion me te qarte.Eshte gabim te kerkohet te perkthehen shprehje si e mesipermja.
Per fjalen λαμβανω =llamvano ne shqip perkthimi me i plote eshte 'recipe','recepton' per rastin konkret.

[land]

Epidamni-Dyrrahu-Durresi
Epidamni

Hero-kulti i taulanteve, te cilet e mbajne si themelues te qytetit, ne te vertete perpara ardhjes se kolonisteve dore te vitit 627 para eres sone. Legjenda e jep si mbret te "barbareve" (kupto: "taulanteve"), qe u kultezua si krijues jo vetem i qytetit, por edhe i gjenealogjise legjendare te dinastise mbreterore ilire me qenderqytetin dhe me arealin e tij te gjere.
Ne kete rast kemi nje hero vendas, jo nje hyjni ne kuptimin e vertete te fjales. Krijimi i kultit te tij eshte ne natyren e krijimit te miteve te heronjve, te hyjnizimit te kultit te te pareve.
I njejti proces ka ndodhur ne krijimin e shume legjendave ilire.
Keshtu, Stefan Bizantini shenon legjenden e emertimit te liburneve sipas nje heroi me emrin Liburn, legjenden e emertimit te Ambrakise sipas Ambrakut, te birit te Thesprotit te Laokonit (ne nje variant te dyte nga Ambrakia, vajza e Egjeut), te mbiquajtjes se krahines se moloseve Afeidantes nga mbreti Afeidas, i Hellopise nga Hellopi, i biri i Jonit (nje legjende tjeter shenon se Hellopia quhej dhe krahina rreth Dodones molose e banoret e saj quheshin helloi dhe selloi), te qytetit te Efyras nga emri Efryrit, te birit te Amarakut te Thesprotit, te qytetit Lynkos te Epidamnit eshte tipologjik per keto lloj legjendash.
Ky kult dokumentohet i forte edhe ne kohen kur qyteti quhej me emrin Dyrrah, sepse eshte zbuluar nje monument i nje personi me pushtet ne kete qytet ne shekullin II te eres sone, qe quhej Syr Epidamni, ne emrin e te cilit Leon Hezej me te drejte sheh nje jehone te kultit te stergjyshit legjendar ilir, te themeluesit te pare.
Prokopi i Gazes ne "Panagjerikun" kushtuar perandorit te Bizantit Aleks Durrsakut, me origjine nga ky qytet, thote shprehimisht se ketu "lindi heroi vendas, qe i dha emrin qytetit".
Pra, ne shekullin V e VI eshte i gjalle kulti i Epidamnit. Bile deri ne shekullin XI Ana Komnena e permend jehonen e ketij emri me atribute mitologjike.

Dyrrahu

Nipi i Epidamnit. E lindi Melisa, bija e Epidamnit, me hyun e detit. Ne krahasim me gjyshin, Dyrrahu edhe lindjen e ka gjysem te hyjnizuar. Ketu me rendesi eshte e dhena qe jep Stefan Bizantini se me perpara me emrin Dyrrah eshte quajtur gadishulli ku u ndertua fillimisht qyteti. Me pas, ne nje dore te dyte ndertimi, limani i poshtem i qytetit u quajt Dyrrah. Me kalimin e kohes, mbas nje bashkejetese te emrave, emri Dyrrah u be sundues (çka ka mundesi te jete edhe refleks i nje binomi te kultit te Epidamnit e te Dyrrahut njekohesisht; me tej emri Dyrrah u be perfundimtar. Theksojme origjinen e kultit te Dyrrahut nga bota e mitologjise detare, siç ka ndodhur me shume legjenda te tjera ilire.

[land]

Nuk e di a ka ndonje teme per durresin antik ne kete forum spese atje duhej ta postoja, por dhe ketu shkon sepse shpjegohet etimologjia e emrit te qytetit te Durresit

[faon perrovarri]

Mallakastriot, a mund te na japesh ndonje informacion qe ka shoqeruar shprehjen 'molon lave'.

[Mallakastrioti]

Mallakastriot, a mund te na japesh ndonje informacion qe ka shoqeruar shprehjen 'molon lave'.

Mendimi im eshte thjesht (hipoteze sigurisht) qe kemi te bejme me shprehjen shqip: " Me i Lene, i lini te vijne", pra Leonida perdor kete shprehje ne menyre sfide karshi Persianeve dhe nuk ia thote kete gje as te derguareve te Sersit, por Spartaneve te tjere. Pra i lini te vijne e mire se te vijne se do shohin çfare do pesojne.

Zeus beri nje zberthim te mirefillt gjuhesor, qe une ndaj te njejtin mendim pjeserisht me te, por kam rezerva, pasi nuk duhen marre per baze ne zberthimin e kesaj shprehje fjalet te keshtuquajtura "greke" ti japim shpjegimin "Ejani dhe e merrni".

Ne shqip ende sot ekzistojne keto menyra sfide karshi kundershtareve si p.sh:" Nes se do vijne, le te vijne" apo " Meqenese do vijne, le te vijne e mirese te vijne".

Pra ngelem ne mendimin qe shprehja do te thote thjesht" Me (i) lon, (i) la (ni) (te) vi (ne)"

[Orakulli]

Dhe ja nji lidhje tjeter me njesine “me la, me lon, me lë”, e cila nuk do koment.Shqipja e sotme ka njesinë /çal(ë)/, me nënjisitë e saj: /çalaman/;/çaloj,çalue/, etj. Menodj që Shqipja e re ka nji nji rotullim te njesive deri diku, por që janë ende shumë afër me njësite shume të vjetra të saj, gjë e cila eshtë shumë e pashpjegueshme prej meje. Eshtë vërtet e habitmshme kjo mbijetesë gjuhesore.

lame1 / B lem / A adjective
1 a lame animal cannot walk very well because its leg or foot is damaged:
Her horse had gone lame.
1a. used for describing someone who is disabled because their leg or foot is damaged. This word was accepted until the second half of the 20th century, but is now considered offensive.
1b. used about a foot or leg that is damaged and prevents someone from walking easily
2 [usually before noun] a lame excuse, explanation etc is difficult to believe because it seems so unlikely:
It sounds a lame excuse, but I never seem to have time to visit.
3 [usually before noun] done without much effort in a way that seems as though you are not trying very hard:
Saturday's game was rather a lame performance.
- lameness noun [uncount]

[Mallakastrioti]

Prëndëver=Pranvere. Le ta ndajme ne rrokje e te shohim disi me mire çfare te dhenash apo informacione na jep kjo fjale.

Prëndë-ver.
Zoja Prende sipas Lambertz i pergjigjet Aferdites apo Venere (Venus). Kulti i Zojes Prende, Prenne, Shen Veneranda apo quajtur ndryshe Zojes se Bukurise, kremtohet edhe sot e gjithe diten nder shqiptare.
Por çfare te dhenash etimollogjike mund te nxjerrim nga kjo fjale apo emr HYjnie Pagane?
Kjo Hyjneshe pagane u identifikua nga Kisha Katolike me Shen Anen, Nenen e Virgjereshes Meri. Thuhet se Kulti i Shena Prendes u perkrah dhe nxit nga kisha ne Shqiperi, si nje strategji per te penguar perhapjen e islamizmit.
Por le te ndalemi disi ne shpjegimin e fjales.
Fillojme me Venere apo Afroditen. Hyjneshe e dashurise, e bukurise, ndjeshmerise si dhe i kopshteve me lule.
Te ndalemi tek kjo e fundit. Kopshteve me lule. Pra Hyjneshe e çeljeve te Luleve dhe kur perveçse ne Pranvere çelin lulet?
Vazhdojme me tej. Si hyjneshe ka qene personifikim i mengjezit, pra lindjes se dites.
Po te kerkojme te anlizojme gjithashtu edhe foljen "ver" ne te keshtuquajtur greqishte te lashte çuditerisht ndeshim ne nje fjale qe ekziston ende sot ne shqip. Fjala apo folja e lashte keshtuquajtur greqisht eshte -"VESR apo VESAR", ku çuditerisht ne shqip kemi diçka te tille per "VESEN" e Mengjezit. Por çeshte "VESA" e Mengjezit, perveçse lajmetarja e Lindjes se Dites?
Kjo fjale eshte aq e lashte dhe aq prane shqipes dhe ruhet ne keto forma e trajta deri me sot.

Prëndë=Premtja=Perendia
Ver=Vesa

Aty ku Lind Perendia çdo mengjez te Bukur!

[Val9]

Kam nje pytje sa i perket nje fjales qe perdoret ne disa rajone te Kosoves.

Fjala eshte per fjalen "kovat".

Shembull:
- "Qka kishin kovat atje" (Ne kuptim qe kan ber diqka mahnitse ose shume te keqe, varet nga rasti)
- "Kuku femija ishin kovat tu lujt" (Ne kuptimin qe femijet jan ber zhyll, pa lah duke luajtur)

Mendimi im eshte qe kjo fjale mund te jet fjal sllave dhe te kete lidhje me fjalen "kovaç", pra kur "kovaçi" ben diqka aj eshte duke "kovat".