Veshtrim historik ne Epirin para-grek.
E. Canaj (kerkues historik)
Sipas historigrafise zyrtare siç dime emrtimi "Epir" eshte perdorur prej te keshtuquajturve "grek", pra gjirjoteve, ose te themi me mire banuesve te ishujve edhe pse kerkohet ti jepet nje ngjyre tjeter duke thene se kjo eshte nje fjale me prejardhje dorishte, pra qe doret ishin te paret ata qe emertuan kete krahine qe shtrihet qe nga gjiri i Vlores se sotme dhe deri ne Ambraki.
( Per emertimin "EPIRUS" shih "Liddell, Henry George; Scott, Robert (1940). "ἤπειρ-ος". A Greek-English Lexicon. Oxford, United Kingdom: Clarendon Press. ")
Po a eshte e vertet diçka e tille?
Ne se do i permbaheshim historise zyrtare, doret nuk banonin ishujt kundrejt te keshtuquajtur "epir", pra ishullin kryesor "Korfuz" si dhe ishujt e tjere perreth, pasi ne se do citonim historigrafine zyrtare kjo bie ndesh dhe krijon kontrakdite, pasi ne se doret banonin ne te keshtuquajtur "terra ferma" ata nuk mund te emertonin "kontinent" apo "stere" kete krahine te lashte.
Citim "It is widely accepted that Doric originated in the mountains of Epirus and Macedonia, northwestern Greece, the original seat of the Dorians "
Pra e vetmja alternative na ngelet se ishin gjirjotet apo korfiotet e lashte qe dhane kete emertim apo toponim krahines se Epirit.Por çfare etnie kishin korfiotet dhe gjirjotet, para periudhes se keshtuquajtur "hellene"?
Per tju pergjigjur kesaj pyetje do shkojme disi me larg se autore te lashte si Straboni, Tukiditi etj...
Ne kete rast do merremi me toponimin e lashte te Korfuzit, apo Kelkyres, Kelcyres.
Fillimisht do nisemi çfare shkruan Stefan Bizanti ne vepren e tij "Ethnica (Ἐθνικά), veper e cila eshte perkthyer ne latinisht dhe do ndalemi pikerisht ne librin
"Gentilia per epitomen antehac de Urbibus inscripta"
Stephanus (Byzantinus),
Perkthyer prej Abraham van Berkel, dhe Jacobus Gronovius, viti - 1694 -
Ne faqen 52 te vepres autori na sjell diçka interesante:
Pra siç shohim S. Bizanti mbeshtetet ne vepren e Homerit, e pikerisht "Iliaden", ne te cilen Homeri shkruan keto vargje:
Pra siç shohim Homeri quan "Kerkyren" (Korfuzin) me toponimin "KROKILIAN" dhe Epirin e quan "AIGILIPA" e ashper.
Duke kerkuar me tej lidhur ketyre emertimeve interesante para "greke" le te ndalemi tek vepra e Homerit, pra si eshte sjelle deri ne ditet tona kjo veper e pikerisht ky rresht ku permendet Kerkyra dhe epiri apo AIGILIPA e vrazhde.
Ne librin e tij "The Iliad" (Homer)
autori ,W. Leaf, ne faqen 98, sjell si me poshte vargjet ku permendet Kerkyra dhe Aigilipa:
pra:
Il.2.633
kai Krokulei' enemonto kai Aigilipa trêcheian,
those who dwelt about Krokyleia and rigged Aigilips,
"Iliada", libri II, vargjet 633
Por le te kerkojme me tej lidhur kesaj fjale permendur nga Homeri ne "Iliade" per Epirin, pra Aigilipa. Ne librin " A Homeric Dictionary" i Dr. Georg Autenrieth, ne faqen numer tete (8) te librit te tij ai sjell edhe shpjegimin e kesaj fjale si me poshte:
Te cilen ne se do e perkthenim ne shqip perfitojme si me poshte:
Pra siç shohim fjala perkthyer ne shqip ben thjeshte "RREPIRE", pra diçka e thiket dhe e veshtire per te hyre.
por le te vazhdojme me tej per informacione lidhur emertimit apo toponimit "Kerkyra". S. Bizanti e quan "KROKILIAS", mbeshtetur tek Homeri qe e quan "Krokulei'
Ne disa informacione prej studiuesish te shumte, do ndalesha ne librin interesant te autorit Roberto Salinas Price, qe ne vepren e tij me titull "Homeric whispers intimations of orthodoxy in the Iliad and Odyssey ", ne faqen 83 dhe 156 autori shkruan si me poshte:
Pra siç lexojme autori e lidh me fjalen "KOR"=GUR;SHKEMB, e cila eshte nje fjale ilire dhe antonim i fjales "i bute" (soft). Nder te tjera autori edhe pse nuk mbeshtetet tek shqipja, "pa dashur" eshte mbeshtetur tek elementi apo fjala shqipe "GUR"
Ne se do kerkonim ta analizonim si fjale, pra duke u mbeshtetur tek rrenja e fjales "KOR=GUR", mund te hedhim hipotezat qe kemi te bejme me nje fjale te perbere.
1) Korkyleia= "GUR qe lahet", pra nje ishull eshte thjesht nje shkemb apo gur qe laget prej ujit nga te gjitha anet
2)Krokuleian=Kr (Gur) ouk (nuk) leian (lejon), pra gur qe nuk lejon te hyet, pra shkemb i thiket dhe rrepire.
Pra siç shohim "Kerkyra" permendet qe ne kohen e Homerit dhe ka mbartur nje emertim para-"grek", pasi emertimi mbart rrenje te keshtuquajtura barbare, Ilire. Dhe ishin po keta banor te ketyre ishujve qe edhe token e qendrueshme pra Epirin e therrisnin ne gjuhen e tyre "RREPIRE" apo "I/E PA HYRE" dhe jane pikerisht autoret e keshtuquajtur grek qe na sjellin keto fakte sikurse S, Bizanti me poshte qe po te kerkonim ta analizonim do kishim diçka te ngjashme:
"INACCESSUS (lat.) =I PAHYRE (vend qe nuk hyet), pra fjala ka me teper kuptim ne gjuhen shqipe dhe po gjuha shqipe jep mundesi per te analizuar kete emertim gjeografik.