Album

[Mallakastrioti]

(viti 1918)

[CERMENIKASI]

[rrëqebull]

Mali i Zi ne krye te heres ka qene nje krahine e ngushte malore, qe gjeografikisht qendronte thjesht si nje lloj 'enklave' ne mes te nje hinterlandi shqiptar. Jane te panumerta dokumentat gjeografike qe theksojne se kufiri verior i Shqiperise arrinte gjer ne Gjirin e Kotorrit (qe do te thote se Shqiperi konsiderohej tere bregdeti i sotem i Malit te Zi). Ne anen tjeter, zonat kompakte shqiptare arrinin gjer ne Hercegovine. Qendrat ku spikaste prania shqiptare ishin Plevla e Zhablaku (qytete veriore ne Malin e Zi te sotem).



Sikunder verehet nga harta e mesiperme, Mali i Zi 'proper' ishte nje krahine pa kurrefare perspektive e mbyllur ne ngushtesine e saj malore. Jashte tij gjendej i tere bregdeti shqiptar qe nga Kotorri gjer ne Ulqin, sikurse edhe Podgorica (kryeqyteti i sotem - asokohe qender shqiptare). Brenda 'principates' autonome ende nuk kishte leshuar mjaftueshem shtat 'etnia' malazeze e cila nuk ishte mire e diferencuar nga shqiptaret. brenda vete Cetines kishte nje numer te konsiderueshem shqiptaresh. Teska po lexoja librin The Near East; the present situation in Montenegro, Bosnia, Servia, Bulgaria, Roumania, Turkey and Macedonia (1907):

Pajtohem me të gjitha; jo vetëm që ishte një enklavë por edhe emri i tij është një keqkuptim dashjepadashje i shqipes Mal'ci/Malësi

Kjo ësht një hart tjetër e përkryer që tregon që në fillim, gjat 1700ës ai qe pikërisht një zgëqe Ostrog-Danilovgrad. Cetinën e gllabëroj vetëm në 1830.


Tek kjo pamje e shek. XIX nga Mary Evans shohim që:
"Forteresse de Jabliak (Albanie)"
"Kalaja e Jabliakut (Shqipni)
Në s'gaboj Jabliaku ësht Žabljaku i hartës më sipër.


Kjo besoj se nuk ka nevoj për shpjegim.

[CERMENIKASI]

Dëbimi i Shqiptarëve

[Mallakastrioti]

[CERMENIKASI]

Rugovasi me lahutë

[Arbëri]

Qendra ndërkombtare për studimet shqiptare - Palermo
Centro internazionale di studi albanesi - Palermo

[Mallakastrioti]

"Gani Bej Toptani
Saga e familjes së Toptanëve nis që me krijimin e shtetit shqiptar. Në qeverinë e parë të drejtuar nga Ismail Qemali, nuk kish si të mungonte një figurë e familjes së njohur tiranase. Gani bej Toptani është dhe ministri i parë i Financave në historinë e shtetit Shqiptar. Vëllai i madh i Esat Pashë Toptanit do të kish një karrierë dhe një fund tragjik, si vetë Esati. Një personazh që i solli jo pak shqetësime portës së lartë, por e pagoi shtrenjtë. Në vitet e fund të jetës, Gani Toptani shkoi në Kostandinopojë, ku u fut të truprojat e Sulltan Abdyl Hamitit. Pas një rivaliteti me një tjetër oficer të gardës, Gani Beu u gjend i vrarë nga një person i quajtur Hafiz Pasha. (Tirana Observer)"

[Mallakastrioti]

"Ahmet Zogu kur hipi ne fuqi dhe u shpall Presidenti i Republikes Shqipetare , duke pasur parasysh rrolin e Ushtrise ne kryengritjen e Qershorit 1924 u shpreh per largimin e Ushtrise nga politika shqipetare , menjanimin e Ministrise te Luftes , per shperndarjen e Ushtrise , organizimin e nje xhandermarie te forte dhe per carmatimin e popullsise. Ne fjalen e mbajtur me rastin e zgjedhjes si President Ahmet Zogu paraqiti nje program per riorganizimin e plote te Forcave te Armatosura te cilat me pare kishin krijuar shume probleme per politikanet. Programi i perpunuar nga Ahmet Zogu dhe dy keshilltaret e huaj te e tij per Ushtrine , kolonelin austriak Mirdash dhe kolonelin anglez Sterling parashikonte shkrirjen e Ministrise te Luftes dhe Ushtrise qe ne ate kohe perbehej nga 5500 trupa dhe ngritjen ne vend te saj nje milicie prej 3000 vetash e komanduar nga Komanda e Mbrojtjes Kombetare ku komandant ishte vete mbreti ose Presidenti. Kjo milici do te ndahej ne 9 Batalione Kembesorie , 5 bateri artilierie qe mision kryesore do te kishin ruajtjen e kufinjeve , nje Batalion te Gardes se Republikes si dhe krijimin e nje trupe qe do te kishte si mision ruajtjen e ujrave teritoriale Shqipetare.

Filloj nje riorganizim i thlle i Ushtrise duke u krijuar njesi dhe arme te reja. Ne Dhjetor te vitit 1925 u formuan Forcat e para Detare Shqipetare te cilat perbeheshin nga 30 vete. Ishin dy anije motovedeta-patrullimi 190 toneshe te tipit ``Mas`` qe u blene nga Italia dhe u “pagezuan’’ me emrat simbolike ``Shqipnia`` dhe ``Skenderbeu``. Po kete vite u derguan ne Itali per specializim ne Forcat Detare 4 vete. Per krijimin e Ushtrise Tokesore ne vitin 1926 mberriti ne Shqiperi nje mision ekspertesh italian te cilet do te organizonin Ushtrine Shqipetare. Fillimi ishte krijimi i nje Batalioni ne Elbasan i cili u quajt Batalion Model. Ne kete Batalion do shkonin te gjithe oficeret shqipetre per stervitje dhe seleksionim

Te paaftit u perzune nga Ushtria kurse te tjeret krijuan njesite ushtarake. Keshtu ne vitin 1926 u krijuan tre Batalionet e para te kembsorise te Ushtise Shqipetare. Ata ishin Batalioni ``Vjosa ``qe u pasua nga ai ``Erzeni ``dhe ai`` Devolli. Me pas ne vitet 1927-1928 u formuan Batalionet e kembsorise - Shkumbini - Semani - Buna - Devolli 2 - Sulmuesi A - Zogu dhe - Mesi i Vitit - . Ne 28 Tetor 1928 hapet ne Tirane Shkolla Ushtarake Mbreterore qe ishte shkolla e pare ushtarake qe hapej ne Shqiperi. Ne Shtator te vitit 1927 krijohet Sherbimi i Topografise me qellim studimin e territorit Shqipetare. Me 24 Qershore 1928 krijohet arma e Tankeve me tanke tipit ``Fiat3000`` dhe autoblinda tip ``Lancia`` qe u blene nga Italia. Po ne te njejten dite u krijua dhe Garda Mbreterore. Me 25 Shkurt 1929 u krijua Komanda e Kufive qe perbehej nga 3 Batalione kurse me 1 Shtator 1929 u krijua Sherbimi i Transportit me disa kamione te vegjel qe kryenin sherbimin e transportit ushtarak. Nje vit me vone u krijua dhe parku i teknikes te transportit si dhe autoficina. Gjithesej gjate vitieve 1926-1930 Ushtria Shqipetare kishte rreth 8526 efektiva. Kete vit u krijua per here te pare dhe Komanda e Forcave Detare qe kishte bazen ne Durres dhe me 24 Qershore 1928 u thiren dhe rekrutet e pare te kesaj force. Po ne vitin 1928 Forcave Detare ju shtuan edhe 3 motovedeta te tjera qe u blene po nga Italia te cilave ju dhane emrat e 3 qyteteve kryesore - Shkodra - Tirana dhe Vlora.

Per te pakesuhar shpenzimet e medha ne Ushtri ne vitin 1930 Mbreti Ahmet Zogu deklaroj se do te bente shkurtime dhe nje riorganizim te Ushtrise Shqipetare. Ai vendosi te shkurtonte kembesorine nga 9 Batalione ne 6 dhe artilierine nga 5 Bateri ne 2 Bateri topash shoqerues 76mm. Keto Batalione do te ishin bashkim i disa Batalioneve dhe do te perbenin keshtu Grupe ushtarake. Gjithashtu ai parashikonte te fuste ne Ushtrine Shqipetare dhe kalorserine. U zbrit dhe sherbimi ushtarak qe ne ate kohe ishte 18 muaj ne 12 muaj dhe ne vitin 1932 do te ulej ne 6 muaj. Me kete menyre Mbreti donte te bente nje Ushtri me te efekteshme dhe me te fuqishme. Kto Grupe dhe bazat e tyre ishin : Grupi1 ne Tirane me Batalionet - Dajti - dhe - Rrashbulli - Grupi 2 ne Elbasan me Batalionin - Kaptin - , Grupi 3 ne Shkoder me Batalionet - Taraboshi - Shar dhe Bateria e artilierise - Taraboshi - Grupi 4 ne Tirane me Batalionet - Korrabi dhe Balgjoj - Grupi i 5 ne Berat me Batalionet - Tomorri - Lungana dhe Bateria e artilierise Tomorri si dhe Grupi i 6 ne Korce me Batalionet - Gramozi - Mali I Thate dhe Nemercka. Po ne kto vite u mundua por pa sukses te formoheshin Divizioni aktiv - Kosovadhe Divizioni Rezerviste Cameria . Ne vitin 1934 u blene nga Italia dhe 2 Motovedeta te tjera te cilat u emeruan Durresi dhe Saranda. Keshtu Forcat Detare kishin 5 motovedeta-patrulluse

Gjate viteve 1925-1939 Ushtria Shqipetare pesoj nje rritje 133.3% ( ne krahasim me vitin 1912 ) dhe perbehej nga 600 oficere , 1600 nenoficere dhe rreth 8000 trupa aktive. Ne rast mobilizim Ushtria arrinte ne 18000 efektiva. Per nevojat e strehimit te ketyre efektivave u ndertuan disa gazerma te reja dhe sidomos ne zonen e Tiranes. Shteti shpenzonte 57% te buxhetit te tij per Ushtrine. Armatimi , municioni , veshmbathjet dhe e gjithe llogjistike e Ushtrise u jepte nga Italia."
------------
Imazh:Batalioni "Vjosa" ne nje foto te vitit 1927

[Mallakastrioti]

"...-Ehu! moj Zane , pashe te dy syte
shkomi Osos tash ke kry't
edhe n'vesh atij m'i thuej
nsi nper toke e si nper uje
ka cue Knjazi m'e rrethue
kryet atij per m'ia shkurtue!
Por n'dac ndal: pse Osja fjete
nuk a, jo me kater vete
qi i ka qite ai sogje n'va.
Vete Moskovi aty me zane.
Pa ia nxjerre gjumin s'e lane
Pse ku ndoshi Met Zeneli
Met Zeneli- e Vuskan Gjeli
e ai Sinani- e ai Zagorjani
aty fusha ka marre gjame
aty toka a dridhe nen kambe!
Hylli i drites atebote tue le
per me pru dheut shpenese te re
per me i pru s'mjeres Shqipni
ofshe, vaj, nji kob te ri
kur qe Mirkja ndodhi n'va
po , a thue , s'ka ndeje tue fjetun
por nder prita ka zatetun
pushken Shkjaut per m'ia fillue
per shej t'pushkes si t'jete afrue.
N'uje t'Moraces tek behe ushtria
u zbarth Gjuka -ate e vrafte buka!
E vrafte buka si a tue e vra!
edhe vaut desht ai me i ra
kesh me u kapun n'breg t'Vranines
me u cile shteg djelmeve t'Cetines
Por kje rrejte i biri i shkines!
Perse aty ' i fare Kerrni Gile
i ndei gati n'"karajfile"
tue ia ngjite shi n'lule t'ballit
tue e ftofe shi n'rane te zallit
Po , tek i qiti i Zagorjani
"kuku, majko!" Gjuka bani
e ra dekun pike ma i pari
-ashtu rafte gjithmone trathtari!
Porsi kur nji burre gjuetar
t'qese n'korba , grumb'llue n'ane
e t'a vrase ndo' i korb te zi
cohen korbat per ajri
t'u peshtjellue e t'u perzi
njashtu ushtria e Malit t'Zi
atehere xuni m'u peshtjellue
kur pau Gjuken dekun shtrue.
Por, qe, rane prap tri"breshan"
tri breshana- si tri zana
n'zi tue veshun prap tri nana.
Kur nji burre ta zb'loje anmikun
e ta kete ne dore celikun
e celik ta kete zemren
edhe plumb ta kete thembren
qi te dese ku t'zatese
shum gerset aty potera
shum do nana aty i thane vera!
Qe edhe Mirkja kur ka pa
se per balle kisht'priten n'va
"Bini djelm-ushtrise vikati-
pse i ka ardhe Vranines sahati!"
Edhe ushtria atehere ndei gati
krisi pushka aty batare
krisi "letine" e "xheverdare"
krisi "dilke" edhe "breshane"
ushtoi L'qeni ane e m'ane.
Ah!gajret , bre, Met Zeneli
ah! qindro, bre , Vuskan Gjeli
mos e lesho mori Zagore!
ngul, Sinan , bre , re mizore!
pse me gjase , ke dridhet suka
asht tue ardhe tash Osja Kuka......."
----------------

Poeti Kombetar, At Gjergj Fishta ne nje imazh te vitit 1929 (Foto Pici, Shkoder)

[Mallakastrioti]

Pershendetja tipike shqiptare :--->" A JE BURRE !" (A je si Pirro Burri!?)
Dy Mirditore duke u pershendetur. Foto e vitit 1929.

[Mallakastrioti]

Gra Suliote. Foto e vitit 1928.

[Arbëri]

[Arbëri]

[Arbëri]