Etimologjia e fjales.

[Mallakastrioti]

Ne vepren e Ateneut te Naukratit "Dipnosofistet" (Δειπνοσοϕισταί) me beri pershtypje nje fjale e cila nuk ekziston si ne greqishten e lashte ashtu edhe ne latinisht. Ne Librin XI., kap. 99.& 101 aty ku behet fjale lidhur asaj kupe pijeje e cila njihet me emrin "Scyphus/Scyphum/Scypho" nder te tjera shkruhet qe:

"Scyphum Epirotae lyrtum vocant"= Scyphum (kupen e pijes) Epirotet e quajne lyrtum.



Duke kerkuar per kete fjale, ajo nuk sillet ne asnje gjuhe tjeter neper fjalore si ate greqisht ashtu edhe latinisht.

Por sipas meje aty kemi nje shqipe te paster dhe pikerisht fjalen shqipe "i/e lyrtum=i/e lyer/LYRËS" pasi, ne se eshte e vertet qe fjalen italiane "schifo" (neveri), qe ne shumicen e rasteve perdoret per "i piste, i ndyre", e lidhin pikerisht me fjalen greke "skyphos", atehere nuk kemi arsye te mos pranojme kete fjale Epirote si nje shqipe arkaike, por qe ne rrenje ka ngelur gati e pandryshuar.

[rrëqebull]

Fjala `lyrtum` është padyshim Shqip dhe është shpjeguar shumë mirë nga Mallakastrioti.


Sa i përket fjalës "schifo" që të dyja kuptimet e saj vijnë nga ilirishtoShqipja dhe i kanë kaluar italishtes ose nëpërmjet gjermanikishtes (frankishtes > frëngjishtes) ose drejtpërsëdrejti (nga vet iliroshqiptarët banorë të siujdhesës italike).

Kuptimi i parë 'gërdi' vjen nga fjala "schivo" /skivo/ që domethënë 'i përmarrshëm, i druajtur; i pakapshëm' dhe ka dalë nga një trajtë mbiemërore parake e foljes `shkas` në kuptimet 'iki fshehurazi, i shmangem (dikujt, diçkaje)':

SHKAS jokal.
9. Iki fshehurazi, largohem pa u vënë re e pa u ndier, rrëshqas, përvidhem. Shkau përjashta pa u kuptuar.
10. fig. I bëj bisht, i dredhoj, i shmangem, i rrëshqas. I shkau përgjigjes. U shkau pyetjeve. I shkau kontrollit (përgjegjësisë). I shkau nga fjala. Shket si ngjalë dredhon, nuk ia ngarkon dot fajin a përgjegjësinë.

Kurse kuptimin e dytë 'varkë e vogël' e ka marrë nga e njëjta rrënjë ilirishtoShqipe që ruhet pothuajse e pandryshuar në Shqip:

SHKËF m. bised.
1. Zgavra e barkut; rropullitë; ani i fëmijës; barku. Vëllezër të një shkëfi.

Por me gjasë nëpërmjet gjermanikishtes që duket të jetë huazim i drejtpërdrejtë nga ilirishtoShqipja.

Fjala `shkëf` është ndërtuar me togun bashkëtingëllor /shk-/{>< /sk-} që tregon shkitje (shqitje), shkarje, shkëlfitje, shkyerje (shqyerje), shkëputje eshtj. dhe në këtë rast 'diçka të zgavërt'; në lashtësi e kemi pasur në trajtat °shkaf (që ka dhënë fjalën ndërkombëtare `skaf`nëpërmjet ilirishtojugores σκάφος) dhe °shkyf/°shkuf në kuptimin 'kupë' që ka dhënë fjalën ilirishtojugore σκύφος.

Edhe vet fjala `zgavër` mund të jetë motërzim i zëshëm [SH >< `*ZH dhe F >< V] i fjalës °shkaf >> °zhgav-ër që është thjeshtëzuar mandej në `zgavër` dhe `gavër`. Në të njëjtën mënyrë edhe fjala `kupë` mund të jetë zhvillim i °shkuf > °kuf > kup. [Megjithatë si për `gavër` edhe për `kupë` bashkëqëndrojnë edhe shpjegime të tjera (si parashtesim ga- i fjalës `vërë` për të parën dhe si çzëshmëtím i °kumbë për të dytën)].

[Zeus10]

Ne vepren e Ateneut te Naukratit "Dipnosofistet" (Δειπνοσοϕισταί) me beri pershtypje nje fjale e cila nuk ekziston si ne greqishten e lashte ashtu edhe ne latinisht. Ne Librin XI., kap. 99.& 101 aty ku behet fjale lidhur asaj kupe pijeje e cila njihet me emrin "Scyphus/Scyphum/Scypho" nder te tjera shkruhet qe:

"Scyphum Epirotae lyrtum vocant"= Scyphum (kupen e pijes) Epirotet e quajne lyrtum.



Duke kerkuar per kete fjale, ajo nuk sillet ne asnje gjuhe tjeter neper fjalore si ate greqisht ashtu edhe latinisht.

Por sipas meje aty kemi nje shqipe te paster dhe pikerisht fjalen shqipe "i/e lyrtum=i/e lyer/LYRËS" pasi, ne se eshte e vertet qe fjalen italiane "schifo" (neveri), qe ne shumicen e rasteve perdoret per "i piste, i ndyre", e lidhin pikerisht me fjalen greke "skyphos", atehere nuk kemi arsye te mos pranojme kete fjale Epirote si nje shqipe arkaike, por qe ne rrenje ka ngelur gati e pandryshuar.

Ke shume te drejte Mallakastrioti:

LYRË f.
1. Dhjami, gjalpi a vaji që përdoren si ushqim; pjesa e sipërme e gjellëtores që ka më shumë yndyrë; yndyrë. Lyrë bimore (shtazore). Lyra e gjellës (e mishit).
Gjellë pa lyrë. I hedh lyrë gjellës. Skuq me pak lyrë. Ka shumë lyrë. Del (kullon) lyra.
I merr (i heq) lyrën.
2. Yndyrë që del mbi lëkurë te njerëzit e kafshët; papastërti e lyrshme në leshin e bagëtive, në flokët e njerëzve, në rrobat etj.; lerë. Lyra e lëkurës (e flokëve, e leshit). Lëshon lyrë. I heq (i pastroj) lyrën.
3. fig. bised. Shije, kripë. Shaka pa lyrë. Njeri pa lyrë njeri i shpërlarë. Ka lyrë dikush.
I doli lyra dikujt i doli kripa a lezeti, u bë i shpëlarë.
* Shkoi lyrë leshi dikush a diçka vajti dëm diçka, shkoi kot; u muar me qafë kot dikush.

ja dhe ne italisht:

schifo m ‎(plural schifi)
disgust, nausea, loathing

[IllyrianLegend]

Le te shohim ndertimin e fjales "ANADOLL" apo "ANATOLI", nga "greqishtja" e lashte dhe te kerkojme ta analizojme. Ne imazhin qe po sjell nga libiri i P. Buttman ai na e shpjego ne anglisht "RISING OF THE MOON" qe po ta perkthejm shqip ben:
LINDJA E HENES ose gegerisht "HANA LE" ose "HANA TUE LE", ose HANA DUEL, pra ku ...del Hena dhe kete e dime qe si hena apo dielli lindin gjithmone ne Lindje:)))
Edhe simboli i gjysmehenes me yllin eshte simbol i vjeter, qe me mbas u morr nga otomanet dhe u pervetesua si simbol nga ata.

gjysmehena nuk u pervetsua nga osmanet ajo ishte simbol i fejes muslimane te qilen e perdoren ata

[Zeus10]

gjysmehena nuk u pervetsua nga osmanet ajo ishte simbol i fejes muslimane te qilen e perdoren ata

Gjysemhena eshte symbol shume me i vjeter se fillimi i fese muslimane. Dielli dhe hena ishin DIA dhe DIONE:



Cuditerisht ne fillimet e saj fete abrahamike, krishterimi dhe myslimanismi, ndane "prene" e besimeve te vjetra perkatesisht: krishterimi diellin dhe muslimanizmi henen.
Persa i perkete fjales Anatole ajo si shumica e fjaleve ne gjuhen greke, permban fjale shqip:
ἀνὰ--> në
τολή---> te le(lind)
Vete fjala do te thuhej sot : në lindje(gjate procesit te lindjes se drites)

[IllyrianLegend]

gjysmehena nuk u pervetsua nga osmanet ajo ishte simbol i fejes muslimane te qilen e perdoren ata

Gjysemhena eshte symbol shume me i vjeter se fillimi i fese muslimane. Dielli dhe hena ishin DIA dhe DIONE:



Cuditerisht ne fillimet e saj fete abrahamike, krishterimi dhe myslimanismi, ndane "prene" e besimeve te vjetra perkatesisht: krishterimi diellin dhe muslimanizmi henen.
Persa i perkete fjales Anatole ajo si shumica e fjaleve ne gjuhen greke, permban fjale shqip:
ἀνὰ--> në
τολή---> te le(lind)
Vete fjala do te thuhej sot : në lindje(gjate procesit te lindjes se drites)

Po eshte perdor. Por osmanet nuk e muren nga Dia dhe Dione po nga fes myslimane.

[IllyrianLegend]

Tremor (Latin) = Shiver (English)= mu dridhe (nga frika, mu tremb)

[Zeus10]

Tremor (Latin) = Shiver (English)= mu dridhe (nga frika, mu tremb)

Ja ku eshte dhe ne "greqisht" njesoj, bashke me fjalen tjeter shqip : frikë

TREMBË f.
Frikë e madhe, dhe e përnjëhershme, që lë gjurmë te njeriu edhe pasi ka kaluar; tutë. I ka hyrë tremba

TROMAKSEM vetv. bised.
Tmerrohem; trembem.

TREMB kal.
1. I shtie frikën dikujt menjëherë e në mënyrë të papritur; e frikësoj dikë, e bëj të ketë frikë duke e kërcënuar etj. E tremb shumë. Mos e tremb djalin! Nuk na trembin kërcënimet.
2. bised. I flas që të largohet, e përzë, e dëboj (zakonisht për shpendët dhe për kafshët); i bën të largohen a të përndahen andej-këtej. Trembi pulat nga misri! Trembi delet nga gruri! Trembi qentë, se po na hanë! E tremb i ujku bagëtinë (kopenë).
3. fig. E ndërpres, nuk e lë të vijojë më tej; e largoj paksa, e përzë. Zhurma ia trembi këngën. Na e trembi gëzimin. Hëngri pak sa për të trembur urinë. Fjeti pak sa e trembi gjumin. U çlodh ca sa trembi lodhjen.

[Mallakastrioti]

Nejse, ne se autori i cili ka perkthyer prej etruskishtes keto fjale ka te drejte, atehere edhe ne kemi te drejten tone....
------------

-CA (Cippus b 44) significato certo «questo, quello-a» (DETR²).= KA

( shq.KY)

-CAPE (Cippus a 14) significato certo «prende», da confrontare col lat. capere «prendere» (DETR², DICLE).= KAPE

(shq.KAP)

-CEI (Cippus a 21) significato certo «a/per quello-a», dativo di CA «quello-a».=KEI/KA

(shq.KY/KJO)

-EPL, EPLC (EPL-C) (Cippus a 8, 10-11) significato quasi certo «su, sopra».=EPL

(shq.EPËR /SIPËR)

-FELIC (Cippus a 11) significato probabile «terreno produttivo», da confrontare col lat. felix,-icis «fecondo, fertile, produttivo, felice».=
FELIK

(shq. PJELLAK/E)

-FUŚLE (Cippus a 13) significato compatibile «appezzamento (di terreno)», probabilmente da confrontare col lat. pusillum «pezzettino, piccolo pezzo» (alternanza f/p; suff. –ill-) (DETR², DICLE). =FUS(H)LE

(shq. FUSHË-Z)

-FUŚLERI (FUŚLE-R-I) (Cippus a 4) significato compatibile «per gli appezzamenti (di terreno)» (in dativo plur.) (DETR² 452) (significato compatibile col contesto). =FUS(H)LERI

(shq.FUSHË-Z)

-NAPER (NAPE-R) (Cippus a 5, 15, 16, b 24) «mappe», plur. di un *nape probabilmente «salvietta, tovaglia, tovagliolo, fazzoletto, drappo», dopo «mappa» (misura terriera di superficie, sinora di ignota estensione), da confrontare coi lat. mappa, nappa «salvietta, tovagliolo, fazzoletto, drappo» (punico secondo Quintiliano; DELL), lat. napurae «fiocchi per adornare i maiali da sacrificare» (Festo 160.16, 168.26) e con gli ital. mappa e nappa. Vedi NAPTI.=NAPE-R

(shq. NAPË)

-ŚPEL (Cippus b 22-23) probabilmente «grotta, cripta», da confrontare col lat. spelaeum «spelonca, grotta» e col greco spélaion (finora di origine ignota; DELG, DELI) (DETR² 379). Vedi ŚPELΘI. =S(H)PEL

(shq. SHPELLË)

-ΘII ΘIL (Cippus a 10, b 43) significato compatibile «all’uno e all’altro», cioè «scambievolmente, reciprocamente, in permuta» (DETR²). =THII THIL

( shq.SECILI)

http://www.pittau.it/Etrusco/Cippo_Perugia/cippo.html

[IllyrianLegend]

Mentor (Greek: Μέντωρ, Méntōr; gen.: Μέντορος), keshilltari i Odises (Udhesis). Mund te vi nga fjala shqipe MEND (Gegh: MENT). Mentori, aj qe te rrugeton, aj qe te jep MEN.

[IllyrianLegend]

Ai po vazhdon diskutimin me mua, por eshte me disa kohe vonese. Le te kthehemi tek pruja jote:



Eshte e qarte se folja kalimtare amelgein, permban brenda fjalen shqip mjel, bile ka te njejtin kuptim me te. Ne fakt amelgein eshte nje fjale me strukture te tille:
amelgein=a(si ashte e shqipes) + melg(si mjel e shqipes) + ein (prapashtesa skolastike e kalimtares).
Pra rrenja eshte melg. Le ta shohim pak ne shqip:

MJEL kal.
1. I marr qumështin një kafshe shtëpiake, duke i shtrydhur gjirin. Mjel lopën (delet, dhitë).
2. fig. Ia ha a ia marr dikujt ca nga ca paratë; mallin ose pasurinë që ka; shfrytëzoj punën, mundin e pasurinë e dikujt për të nxjerrë përfitime për vete, zhvat. E moli mirë.
* Milte dy qyqe dele (dhi) ishte fshatar i varfër, ishte i këputur.


MJELCË f.
Enë për qumështin kur mjelim bagëtinë; vedër. Mjelcë druri. Një mjelcë me qumësht. Laj (pastroj) mjelcën.

Une mendoj qe a-melgo te vetmen pjese te rrenjes e cila nuk ndryshon eshte mel, shih si shfaqet ajo ne nje fragment te Euripidit:
κρατῆρα δ᾽ ἐξέπλησεν ὡς δεκάμφορον,
μόσχους ἀμέλξας, λευκὸν ἐσχέας γάλα,
σκύφος τε κισσοῦ παρέθετ᾽ εἰς εὖρος τριῶν

vazhdon

Milk= (T)amelgein= Tamel (qumesht ne gegh)

[Mallakastrioti]

Ndesha ne diçka interesante ku autori (grek) fjalen "palikar" e nxjerr si fjale shqipe...

[Zeus10]

Ka nje diskutim te hershem, per kahun e huazimive midis dy gjuheve, gjuhes latine dhe asaj shqipe. Natyrisht te huajt, per arsye te ndryshme, kane vendosur hipotezen se huazimet jane bere gjithmone ne kahun latinisht-shqip dhe nuk eshte parashtruar asnjehere, prej ndonje zeri te fuqishem te gjuhesise, qe eshte gjuha shqipe ajo qe e ka furnizuar fillimisht ate latine me terma dhe kuptime te gatshme edhe pse me pas, ka ricikluar ne veten e saj, terma me komplekse prej kesaj te fundit. Une do te marr ne shqyrtim relacionin midis fjales kapë(kapele) dhe termit latin capillus(flokë). Eshte shume interesante kjo analize.
Ne shqip fjala kapele(kapë) eshte nje objekt qe vendoset mbi koke dhe zakonisht mbi floke(nese ke akoma ) por qe tingellon e njejte dhe shkruhet gati njesoj me fjalen 'capillus' qe ne latinisht do te thote 'flokë'.
Tani ceshtja shtrohet nese fjalen 'kapele' shqipja e huazoi nga latinishtja "capill-us" per floket?
Mundesia me e madhe eshte, qe jo, sepse, sipas te gjitha gjasave fjala kapele, eshte nje derivat i fjales kap-ë, ku rrenja eshte 'kap', ne te njejten menyre sic eshte fjala kap-uç, qe eshte nje kap-ë, qe mbeshtillet rreth kokes.
Por cili eshte termi latin per kap-ën(kapelen)? Ai ne me te shumten e rasteve, eshte pille-us, pile-um, pile-us. Pra duket, sikur termi 'capellus' eshte formuar nga cap(kapë)+ pile-us(qime, flok). Por problemi eshte, qe termi kap-ë, nuk egziston si term i mirefillte, ne kuptimin fillestar ne gjuhen latine.
Bile dhe etimologjia e termit 'pileus' qe i korrespondon 'plisit' ose 'qeleshes' ne shqip, buron nga kuptimi: prej leshi(qe-lesh). Ne kete prizem vete fjala pileus(qime, flok), ka te njejtin kuptim : pi lesh(qe eshte lesh), por e ka ngurtesuar kuptimin ne latinisht si ne cdo gjuhe te kultivuar.
Pra perfundimisht, une mendoj se fjala capillus e latinishtes, eshte nje ngurtesim i kuptimit shqip: kapa e leshit(flokut), sepse ne te vertete, floket qendrojne si nje kapë mbi koken e njeriut dhe vete floku therritet ndryshe lesh.

[IllyrianLegend]

A mundet fjala "tragjedi" me pas ndonje lidhje me fjalen "tregim" ?

[Zeus10]

A mundet fjala "tragjedi" me pas ndonje lidhje me fjalen "tregim" ?

Jo, nuk mendoj se ka lidhje. Ndoshta kuptimi mund te gjendet ne 'pjesezat' rrokore 'ra' dhe 'gje' , psh "me t'ra gjema". Eshte intuitive me shume, se sa e provueshme.
Por sigurisht nuk eshte qesharak, si shpjegimi qe jepet "zyrtarisht": goat+ song= dhi + kenge

late Middle English: from Old French tragedie, via Latin from Greek tragōidia, apparently from tragos ‘goat’ (the reason remains unexplained) + ōidē ‘song, ode.’ Compare with tragic.